Зошто Донбас е толку клучен за Путин?

Русија го префрли фокусот на војната во источна Украина откако ги повлече своите сили од околината на главниот град Киев.

Украинскиот претседател Володимир Зеленски изјави дека битката за областа позната како Донбас започнала и дека во неа учествува поголем дел од руската армија.

Што ќе му треба на Владимир Путин за да прогласи успех во неговото „ослободување“ на старото индустриско срце на Украина, и дали е тоа можно?

Најдобро обучените украински сили веќе беа распоредени на исток во текот на осумгодишната војна со сепаратистите поддржани од Русија. Се верува дека овие единици претрпеле големи загуби, но сепак се значаен предизвик за руската инвазивна армија, пишува BBC.

Руските сили веќе предизвикаа хуманитарна катастрофа на истокот, но сè уште не го контролираат целосно пристанишниот град Мариупол. Украинскиот претседател рече дека „ќе се бори за секој метар од својата земја“, а нова руска офанзива може да отвори долг конфликт.

Што е украински Донбас?
Кога рускиот претседател Путин зборува за Донбас, тој мисли на старата украинска област за производство на јаглен и челик. Она што тој всушност го мисли е целината на двата големи источни региони, Луганск и Доњецк, кои се протегаат од Мариупол на југ сè до северната граница.

„Клучот е што Кремљ го идентификуваше Донбас како дел од Украина во кој се зборува руски, кој е повеќе Русија отколку Украина“, вели Сем Крани-Еванс од Royal United Services Institutе.

Овие области навистина се главно руски јазик, но тие повеќе не се проруски. „Мариупол беше еден од најпроруските градови во Украина и затоа ваквото уништување е неразбирливо“, изјави експертот за одбрана Конрад Музика, шеф на Rochan Consulting.

Еден месец по почетокот на војната, Русија тврдеше дека презела контрола над 93% од регионот Луганск и 54% од Доњецк. Рускиот претседател сè уште е далеку од освојување на целата област, но дури и да успее да прогласи победа, ова е многу голема територија што треба да се контролира.

Зошто Путин сака да го контролира Донбас?
Путин во повеќе наврати упати неосновани обвинувања дека Украина извршила геноцид на исток. Кога започна војната, речиси две третини од источните региони беа во украински раце. Остатокот го водеа руски сателити. Во таа област се прогласени држави кои Москва ги поддржува од почетокот на конфликтот пред осум години. Непосредно пред војната, претседателот Путин ги призна двата источни региона како независни од Украина.

Ако Русија ги освои двата главни региона, тоа ќе му даде на Владимир Путин опипливи достигнувања во војната. Следниот чекор тогаш би бил анексијата на Донбас, исто како што тоа го направи со Крим по неубедливиот референдум во 2014 година.

А ако успее да прогласи победа пред 9 мај, би можело да се одржи голема прослава на Денот на победата, кога руската армија сè уште го одбележува поразот врз нацистичка Германија во 1945 година. Рускиот марионетски водач во Луганск веќе зборуваше за одржување референдум во „блиска иднина“, иако идејата за дури и наместено гласање во воената зона изгледа апсурдна.

Која е стратегијата на Путин?
Украинската армија смета дека Путин сака целосна контрола не само над Донбас, туку и врз јужниот регион Херсон, кој се протега северно и западно од Крим. Тоа би му овозможило копнена врска долж јужниот брег до руската граница и контрола на водоводот на Крим.

Голем дел од Доњецк и клучните области на Луганск сè уште се во украински раце, па руските сили се обидуваат да ја опколат украинската армија на исток, напредувајќи од север, исток и југ.

„Ова е голема територија што треба да се контролира и мислам дека не треба да ја потценуваме географската сложеност на ситуацијата“, изјави за BBC Трејси Герман, професорка на Кралскиот колеџ во Лондон.

Русија досега не успеа да освои уште еден украински град, Харков, јужно од руската граница, но ја презеде контролата врз Изјум, стратешки град по главниот автопат на исток контролиран од сепаратистите.

„Русите околу Изјум ги следат главните патишта и тоа има смисла со оглед на тоа што најголемиот дел од нивната опрема се движи по пат и железница“, вели професорката Герман. Градовите кои сега се наоѓаат во рускиот опсег веќе преживеаја години на војна откако сепаратистите поддржани од Русија првпат окупираа големи делови од Донбас.

Следната голема цел по патот М03 е Славјанск, град со 125.000 жители кој беше окупиран од сепаратистичките сили во 2014 година, но Украинците успеаја да го вратат назад. Окупацијата на Краматорск, кој се наоѓа појужно, е исто така важна цел.

Американскиот институт за проучување на војната (ISW) вели дека руската кампања за освојување на двата региони најверојатно ќе пропадне доколку Украина успее да го задржи Славјанск.

Руските сили ги нападнаа градовите под контрола на Украина во Луганск додека напредуваа од север и од исток. Тие влегоа во Кремин, северозападно од Северен Доњецк и бомбардираа градови како Рубижне, Попасна и Лисичанск.

Овие градови се важни бидејќи нивното заземање ќе и овозможи на Русија да продолжи да навлегува на запад и да се поврзе со руските сили кои напаѓаат југоисточно од Изјум, смета ISW. Затоа украинската армија ги концентрира своите контранапади во таа област надвор од Изјум.

Русите мора да ги контролираат линиите за снабдување по пат и да го блокираат пристапот на Украина до железничките линии од запад. Железницата е најефикасниот транспорт за украинските војници и тешкото оружје и е најбрзата рута за бегство на цивили. Контролирањето на делови од железничката мрежа, исто така, ќе им овозможи на руските сили да ги преместат своите војници и материјал.

Шефот на регионалната воена администрација Серхи Хајдај смета дека целта на Русија е да уништи сè што ќе и се најде на патот за да ја исполни целта на Путин да стигне до западните регионални граници на Луганск.

Марина Агафонова (27) побегна од семејната куќа во Лисичанск, оставајќи ги своите родители додека руските гранати продолжија да паѓаат: „Напаѓаа болници и станбени згради. Нема греење и струја“.

Цивилите се иселуваат пред руското напредување. „Далеку е пострашно да останеш и да изгориш во сон поради руска граната“, нагласи Хајдај.

Прекинати се железничките линии кон Изјум на север и до Мариупол и Мелитопол на југ. Истото важи и за Славјанск, а ниту еден воз не тргна од блискиот центар Краматорск откако 57 лица загинаа во неодамнешниот ракетен напад додека чекаа да се качат.

Дали украинските сили ќе можат да издржат?
На почетокот на војната, 10-те бригади што ги сочинуваа Украинските здружени сили (JFO) на исток се сметаа за најдобро опремени и најдобро обучени војници што ги има Украина.

„Во моментов, навистина не знаеме колку се силни украинските трупи“, рече Сем Крани-Еванс од RUSI, кој верува дека нивниот број се зголемил во последните недели.

„Главната цел на Украинците е да нанесат што е можно поголема штета на руската страна, а Украинците користат асиметрична тактика за да избегнат големи битки“, вели Конрад Музика.

Американските власти велат дека Русија на исток сега има 76 тактички баталјонски сили, сметајќи дополнителни 11 баталјони кои пристигнале во последните денови, а уште повеќе војници моментално се подготвуваат северно од границата. Овие баталјони обично брои од 700 до 900 луѓе.

И покрај засилувањата, скептицизмот е широко распространет дека руските сили брзо ќе постигнат некаков напредок. ISW верува дека може да ги потисне украинските позиции, но веројатно по висока цена, додека украинските воени експерти веруваат дека многу руски баталјони се во лоша состојба.

Руските сили веќе претрпеа големи загуби во текот на седумте недели од конфликтот, а се смета дека нивниот морал е низок. Нивните единици се составени од луѓе регрутирани од блиските сепаратистички области, многумина под принуда, како и од регуларната руска армија.

Услови за живот во сепаратистички Луганск
Животот под контрола на сепаратистите поддржани од Русија е нешто помирен, иако сепаратистичките власти ги обвинија украинските сили за гранатирање станбени згради и убивање цивили. Официјални лица во државата Доњецк соопштија дека од средината на февруари биле убиени 72 цивили. Многу повеќе беа убиени во руските напади на територијата под контрола на Украина.

Една жена од Луганск изјави за BBC дека видела многу руски оклопи во градот и дека сега преовладува атмосфера на страв и претпазливост. Воено способните мажи мораа да се приклучат на локалната руска милиција, а секој што сакаше да избегне регрутирање мораше да се крие.

„Ги мобилизираат мажите на улиците, ги фаќаат. Нема мажи во продавниците, во градот, на улиците. Затоа се затворени сите фирми во кои доминираат мажите. Ние веќе станавме Русија, иако неформално. Сите имаат руски пасоши“, објасни жената за BBC.