Иако сè уште не ја посочил својата кандидатура за прв човек, Ветон Сурои, косовски публицист, писател и политичар, би можел да го стори тоа по иницијатива на кабинетот на новиот претседател на САД Џо Бајден, што би значело дека Америка веќе избра претседател на Косово, вели д-р Душан Челиќ, професор на Универзитетот во Косовска Митровица.
Челиќ, по повод сè почестите гласини дека Америка го сака Сурои за претседател, истакнува дека оваа можност е реална, бидејќи Сурои бил и останува Американец. Сурои, како што вели, е интересна личност со живописна биографија и има големи политички амбиции, што ги покажа многу пати.
„Сурои своевремено ја имаше политичката партија ОРА, која беше парламентарна на крајот на 2000 година. Дури и тогаш – и никој не го криеше тоа – Соединетите држави застанаа позади таа политичка опција, но тогаш партијата немаше поддршка од јавноста.
„Тој има добри односи со албанското лоби во Америка и можно е да биде унапреден за позицијата за која се споменува“, рече професорот Селиќ.
Како и да е, дали Сурои ќе седне во фотелјата на Хашим Тачи, нашиот соговорник вели дека тоа зависи, пред сè, од странски фактор.
„Не е потребно тој да биде партиски човек како кандидат за претседател, Косово, бидејќи досега имавме можност да видиме дека странците го имаат клучниот збор на овие избори. Се сеќаваме на времето кога белите коверти со името претседател беа донесени директно од американската амбасада и затоа не ја исклучувам можноста вакво нешто да се случи и овој пат, без оглед кој планира што од другите политички актери од албанскиот корпус“, рече професорот Селиќ.
Осврнувајќи се на биографијата на Сурои, нашиот соговорник потсетува дека тој бил член на приштинската делегација на преговорите во Рамбује, како што рече, и тој лично го памети од преговорите во Виена, кои се одвиваа под покровителство на УНМИК во организација на Марти Ахтисари.
„Иако делегацијата го имаше шефот на Скендер Хисени, Сурои беше „де факто“ шеф на таа делегација. Последните година или две, се чини дека тој имаше доста слични ставови со движењето Самоопределување за многу прашања, судејќи според неговите изјави. Според мене, Сурои претставува екстремни ставови“, додава Челиќ.
Кога станува збор за дијалогот со Белград, Челиќ вели дека ако Сурои беше претседател на Косово, треба да се има предвид дека тој постојано изјавуваше дека Косово не го користеше мислењето на Меѓународниот суд на правдата од 2010 година, според кое прогласувањето на независност на Косово не оди подалеку од меѓународното право, и дека негодува за вклученоста на Приштина во процесот на преговори. постепено ја деградираше преговарачката позиција на Косово. Челиќ, сепак, додава дека, што се однесува до Србите, не им е грижа кој ќе дојде за наследникот на Тачи.
„Во принцип, ниту од џеб, ниту во наш џеб. Кој и да беше во таа позиција од Албанците, сите мислат и го прашуваат истото. Единствената разлика е во тоа што Сурои, со оглед на неговата импресивна личност, би можел да му даде личен печат на сето ова, во смисла на начинот на кој се одвиваа овие преговори, доколку ги имаше воопшто“, наведува професорот Селиќ.
Тој смета дека Сурои може да собере околу себе круг на интелектуален дел од албанското општество во Косово и Метохија, што би се разликувало од она што Албанците го покажаа досега во преговорите и воопшто, но дека во суштина ставовите не би биле различни од порано.
Сурои исто така беше кандидат за претседател на Косово во 2010 година, а неодамна посочи како Косово преку договорот од Вашингтон и ја отвори вратата на Србија кон Америка. Тој исто така смета дека Косово мора да стане „вистинска“ држава, одговорна за своите граѓани и дека Западен Балкан се интегрира во Европа преку „мини ЕУ“, нагласувајќи дека тоа не е можно без дефинирање на статусот на Косово – како меѓународно призната држава.
Тој е против прифаќање на фуснотата, легитимирање на српската позиција и прифаќање на договорот за Унијата на српски општини, бидејќи, како што тврди, станува збор за територијална автономија. Тој се залага за заминување на меѓународни мисии, бидејќи смета дека тие си ја завршиле својата работа, убеден дека Косово не може да биде независно сè додека мисиите се присутни.
По повод судењето на лидерите на ОВК во Хаг, ставот на Ветон Сурои дека обвинението на Специјалното обвинителство против Хашим Тачи е „драматичен почеток на ослободувањето на заробената држава“ предизвика остри реакции кај многу политички актери во Приштина.
