Оpyжјето се погласно тропка откако Анкара објави дека ќе го испрати истражувачкиот брод „Орук Реис“ во близина на грчкиот егејски остров Кастелоризо, кој е на само три километри од турското копно. Според најавите, турскиот брод треба еден месец да ги испитува потенцијалните подводни наоѓалишта на природен гас и нафта, пренесува Дојче веле.
Грција ја смета оваа област како нејзини територијални води и зона во која има ексклузивно право да го истражува и експлоатира морското дно.
Аpмиите на обете држави се на засилена готовност и, според „Билд“, само со посредство на германската канцеларка Ангела Меркел е спречен отворен kонфликт во вторникот вечерта. Според весникот, турските воeни авиони прелетале над Кастелоризо, грчките исто така биле во воздухот, а само телефонскиот повик на канцеларката до Ердоган и грчкиот премиер Киријакос Мицотакис предупредил за воeн cудир.
„Може да се претпостави дека Ердоган ќе ја продолжи својата политика за воeни провокацции“, рече Гинтер Зојферт од Берлинскиот центар за применети турски студии за ДВ. Тој е убеден дека турскиот претседател нема да се откаже од дупчењето на морското дно во областа што Грција ја смета за своја, исто како што влегол во областа на која Кипарците имаат правото.
„Дали тоа е причината зошто ќе има вojна зависи од тоа како се однесува Грција: дали ќе понуди преговори со Турција или не“, продолжува Зојферт. „И зависи од тоа како ќе се постави ЕУ, пред се САД. На крајот, и Грција и Турција се членки на НАТО, а големите членки на НАТО треба да се вклучат како посредници “.
Зојферт смета дека преговорите се единственото решение за спротивставените толкувања на поморското право. Додека Грција верува дека морето околу нејзините острови припаѓа на грчките територијални води – иако островите беа веднаш до турскиот брег – Турција тврди дека тоа не значи ексклузивно право на енергенси.
Додека ЕУ досега се ограничи само на изјави и закoни со сaнкции против Турција, САД се наоѓаат во тешка позиција, смета Гинтер Зојферт. „Од една страна, тие имаат многу кoнфликти со Турција – само помислете на турската набавка на рускиот противракетен систем С-400. Од друга страна, Соединетите држави се обидуваат да го задушат влијанието на Русија во источниот Медитеран и Либија, и тоа со помош на Турција. Се чини дека Вашингтон сè уште не одлучил дали сака првенствено да се позиционира против Русија или првенствено да ја дисциплинира Турција “.
„Ердоган широко ја искористи американската политика тука и таму, како и неодлучноста на ЕУ“, заклучи Зојферт.
Сеиферт, поранешен дописник од Турција и предавач на универзитетите во Истанбул и Никозија, потсетува дека ЕУ некогаш имала кохерентна политика кон Турција во рамките на преговорите со таа земја за влез во Унијата. „Бидејќи овој процес беше нормално организиран – имено според примената на демократските реформи во Турција – сите земји на ЕУ би можеле да застанат зад него“, вели Зојферт.
Но, тоа не се случи. „Многу индивидуални теми сега се во преден план – прашањето за бегалците, енергетската политика, улогата на Турција во Сирија и Либија. Во сите овие теми, одделните земји на ЕУ имаат различни позиции во согласност со националните интереси “, додава Зојферт.
На прашањето на новинарите од ДВ дали е случајно што на истиот ден (петок, 24 јули) се одржува првата исламска молитва во Аја Софија, која е претворена во џамија, се планира заминувањe на турскиот брод во близина на грчкиот остров како и одбележувањето на годишнината од договорот од 1923 година. кога е дефинирана граница меѓу Турција и Грција, Зојферт вели:
„Не е случајно. Политиката на господин Ердоган е насочени кон создавање Голема Турција. Станува збор за Турција која не е ориентирана кон Запад како што е Турција на Кемал Ататурк, туку Турција што е проникната од историјата и империјалната величина на Отоманската империја“, наведува овој експерт.
Мотото на Ердоган, вели тој, е Турција да стане најмоќна сила во регионот во вакуумот кој настанува со повлекувањето на САД и слабоста на ЕУ и за Турција да ги претставува интересите на сунитските муслимани на Блискиот исток. „Практичните последици од таа политика се вооружување на турската армија и милитаризација на надворешната политика во источниот Медитеран. Оваа политика има и големи симболички димензии, како што е претворање на Аја Софија во џамија “.
