Иако бројни аналитичари предвидоа дека нашиот регион нема да биде високо на приоритетната скала за новиот американски претседател Josephозеф Бајден, денес тој ги изненади и ги одврати. Белата куќа откри дека е меѓу шесте приоритети на новата американска администрација и на Западен Балкан. Ова значи дека Србија мора да биде подготвена за нови предизвици, особено околу Косово.
Колку и да изгледа лошо дека Западен Балкан е меѓу приоритетите на американската надворешна политика, што значи постигнување на сеопфатен договор меѓу Белград и Приштина, интензитетот на притисокот врз нас сè уште не може да биде пресилен или да трае предолго, вели Александар Гајиќ од институтот за европски студии.
По телефонскиот разговор меѓу претседателот Josephозеф Бајден и германската канцеларка Ангела Меркел, Белата куќа објави дека Западен Балкан е меѓу шесте приоритети на американската надворешна политика. Прашањето за постигнување договор меѓу Белград и Приштина се најде, рамо до рамо, со Авганистан, Русија, Кина, Иран и Украина, каде што американската администрација гледа најголеми проблеми што би сакала да ги реши.
Западен Балкан и постигнување договор меѓу Белград и Приштина ќе бидат меѓу надворешно-политичките приоритети на новиот американски претседател eо Бајден, верен пријател на косовските Албанци.
„Веста за разговорот меѓу Бајден и Мереклова за приоритетите на заедничкото делување во надворешната политика во однос на Западен Балкан не е добра за нас. Тоа зборува за нивната намера да извршат координиран притисок врз српската страна со цел да се постигне сеопфатен договор што индиректно ќе доведе до признавање на Косово и Метохија како независна држава и таа да стане членка на меѓународните организации “, рече Гајиќ за Спутник. сето ова се очекуваше.
Имајќи ги предвид горенаведените други приоритети, надворешната политика на Западен Балкан и на Америка и Германија се смета за оној во кој е полесно да се постигне целта отколку во другите случаи. Muchе биде многу потешко да се оди со Иран, Украина … каде што тие имаат несогласувања во врска со стратешките интереси, па затоа е разбирливо да се стави на списокот Западен Балкан, објаснува нашиот соговорник.
„Овде има делумно поклопување, но привремено, бидејќи во одреден момент ќе има конфронтација во врска со големите сили во Советот за безбедност на ООН кои го поддржуваат ставот на Србија за прашањето на Косово и Метохија. Мислам дека не постои суштинско совпаѓање меѓу Германија и Америка за прашањето на надворешната политика на територијата на цела Европа, па дури и на Западен Балкан. „Сега станува збор за тактичко совпаѓање да се реализираат некои интереси на штета на Србите, но на долг рок нивните интереси не се совпаѓаат“, рече нашиот соговорник.
Иако и двајцата вршат притисок врз Белград да ја признае самопрогласената независност на Косово, позициите на Германија и Америка за прашањето на надворешната политика на територијата на цела Европа, па дури и на Западен Балкан во суштина не се совпаѓаат.
Тој исто така потсетува дека Меркел се повлекува од политичката сцена и дека се поставува прашањето каква влада ќе се формира по изборите во септември во Германија. Затоа, вели тој, може да се очекува дека нивниот унисон и напор да дејствуваат заедно ќе почнат да ослабуваат.
„Од друга страна, очекувам дека Бајден исто така ќе има големи проблеми дома во Америка и дека нема да може да се фокусира толку многу на надворешно-политичката акција на Балканот или на друго место, но исто така и на некои други приоритети во надворешната политика него повеќе да окупира. Мислам дека ова е нивниот договор да дејствуваат како приоритет и на Балканот, што може привремено да ја отежни позицијата на Србија. „Србија, од друга страна, мора да се сврти кон оние играчи кои и помагаат повеќе, да се спротивстави на сите притисоци во претстојниот период“, рече Гајиќ.
Тој смета дека интензитетот на нивниот притисок врз Белград не може да биде пресилен и не може да трае предолго.
На прашањето каков треба да биде одговорот на Србија по ваквата слична позиција меѓу Америка и Германија, Гајиќ едноставно го дефинираше тоа – да влезе во преговори, но не и да оди до конечни заклучоци.
Белград треба да одговори на одредени притисоци со тоа што ќе влезе во нови преговори, но не оди до конечните заклучоци што би биле штетни за нас, туку чекајќи поповолна клима.
Тој верува дека не треба да попушта, дека треба да биде подготвен за понатамошни разговори, за делумен компромис, но не и на своја штета . Треба да се отфрли априори дека Србија е ставена пред конечен акт за признавање на сеопфатен договор се додека албанската страна не исполни се што вети претходно. И таа, како што забележува, не само што не го исполни тоа, туку и нема намера да го стори тоа.
„Претстојат избори на Косово. Додека се формира нивната влада, работата ќе оди длабоко во пролетта. Белград едноставно не треба да ги отфрла преговорите, а во исто време да има флексибилна и цврста позиција во нив. Во случај притисоците да станат неподносливи, Србија исто така има опција да распише избори и со тоа повторно да ги продолжи работите во поповолна клима “, смета Гајиќ.
