Поради новиот Закон за семиња, саден материјал и препознавање на сорти на земјоделски растенија, на нозе се кренаа хрватското здружение на органски производители, здружението ОПГживот и здружението Биоврт. Овие здруженија предупредуваат дека спорниот закон подразбира забрана за производство на семе од семејни фарми, односно мали производители за свои потреби.
„Законот воведува нови ограничувања на производителите кои користат домашно семе на своите фарми и не ги почитува принципите на органско производство“, предупредуваат трите здруженија, повикувајќи се на европски директиви.
Имено, тие ја регулираат областа на растително производство исклучиво за комерцијално производство на семе, но со новиот Закон го воведуваме концептот на семе од семејната фарма што го опфаќа и произведството за сопствени потреби. Забрането е негоа продажба, што досега не се среќаваше во европските закони во овој контекст. Таквите семиња треба да бидат дообработени од овластен преработувач и да користат само регистриран сорти, иако правото на употреба на сопствени семиња на производителите им е загарантирано со Декларацијата на ООН за правата на земјоделците и другите лица кои работат во рурални области, која Хрватска мора да ја почитува.
Иако европските директиви што ја регулираат областа на производство на семе се однесуваат исклучиво на комерцијално производство на семе, новиот закон во нашата земја го воведува терминот „семе на фамилијарна фарма“ дефиниран како семе произведено за сопствени потреби што е забрането да се пласира на пазарот. Овој термин во овој контекст не постои во европските закони!
Иако новата регулатива на ЕУ за органско производство и обележување на органски производи носи значителни новини, органското производство на семе воопшто не се споменува, Оваа регулатива специфично им овозможува на органските производители да користат растителен репродуктивен материјал добиен на сопствено семејство, со цел да ги поттикне генетските ресурси прилагодени на специфичните услови на органско производство, но хрватскиот закон едноставно не го предвидува тоа. Иако овие измени и дополнувања на законот не се однесуваат на приватни семејни градини, тоа не значи премногу, бидејќи во нашата земја има голем број мали семејни фарми, а новиот закон ја ограничува употребата на сопствени семиња, што е скандалозно само по себе, особено сега кога живееме во крајност кризни времиња. Во исто време, овие одредби доведуваат до губење на домашни сорти што не беа собрани во Народната банка на растенијата, а здруженијата кои се револтирани од оваа одредба покажуваат со прст кон соседна Словенија, па дури и Австрија. Овие две земји пронајдоа модел според кој ја зачувуваат нивната растителна генетска разновидност на зеленчук, како додаток, им олеснуваат на нивните земјоделци да се регистрираат на списокот со сорти, додека хрватскиот закон наместо поедноставни процедури дополнително ја комплицира приказната во нашата земја. Голем број домашни производители зборуваа за ова прашање за Дневник Нова ТВ, велејќи дека полесно ќе се купат готови семиња, но тогаш сите ќе го понудат истото.
„Ако помине овој закон, многу граѓани ќе заборават на вкусот на вистински зеленчук. Не се произведуваат многу оригинални сорти во Хрватска, но луѓето ги препознаваат. Бидејќи на овој начин нема да можеме да им понудиме на нашите сограѓани да уживаат во таа храна“, предупреди производителот на зеленчук во Осиек, Дамир Лукач.
Сертификацијата на семето, вели тој, е прескапа за него.
„Ќе се набавува семе кое нема никаква врска совкусовите на кои се навикнати луѓето во нашето поднебје.“, рече Лукач. Сепак, помошникот министер за земјоделство Крунослав Каралиќ не ги дели ставовите на лозарите. Како што рече, нивната цел е да воведат ред и да се искоренат болестите.
