Парламентарната комисија во Косово, која ги испитува контроверзните протерувања во Турција од шест турски државјани во март 2018 година, тврди дека Косовската рaзyзнaвачка агенција КИА, ефикасно ја извршила целата операција.
„КИА ја презеде надлежноста… влезе во канцелариите на полицијата и целосно управуваше со операција која според закон беше целосно зaбранета“, изјави за БИРН заменик-шефот на комитетот, Дритон Селманај.
Тој рече дека двајца агенти на КИА влегле во полициските служби, ја зеле листата на полицајци кои ја работеле таа смена и им земале телефонски броеви, по што овие полицајци не комуницирале со своите претпоставени, туку со агентите на КИА.
Селманај рече дека двајцата агенти ја координирале целата операција. „Ова е скандал сам по себе, бидејќи покажува дека тајната служба „заробила“ други институции“, додаде тој.
Шестемина Турци депортирани во март минатата година беа барани од Анкара поради нивните наводни врски со движењето предводено од прогонетиот турски свештеник Фетулах Гулен.
Турција ја нарекува организацијата „Фетаулахист терор“, или Фе, и ја обвинува за неуспешниот државен удар во Турција во 2016 година.
На денот кога беше извршена операцијата, премиерот Рамуш Харадинај рече дека турските граѓани биле депopтиpaни без негово знаење.
„Како премиер, јас не бев информиран за оваа операција“, пишува Харадинај на Фејсбук откако избувнаа вестите.
Тврдејќи дека се случила злoyпотpeба на полицијата и разyзнaвaчката агенција, Харадинај побарал оставка на шефот на КИА, Дритон Гаши и министерот за внатрешни работи, Фламур Сефај.
И покрај тоа, и двајцата мажи остануваат на своите функции. Името на Гаши е на листата на високи функционери кои работат во Претседателството на Косово, а Максхуни беше назначен за нов шеф на рaзyзнавачкaтa агенција.
Селманај, пратеник во опозициската Демократска лига на Косово, ЛДК, за БИРН изјави дека полицискиот полковник Рахман Сулејмани и другите полицајци вклучени во случајот ја потврдиле оваа верзија на настаните.
„Ништо не беше во моите раце“, Селманај го цитираше Сулејмани како кажува на парламентарната комисија.
Извештајот составен од американскиот експерт за човекови права Тимни Ма, кој беше ангажиран од комисијата, што БИРН го видел, вели дека на ден 28 март, еден ден пред операцијата, се одржал важен состанок.
На состанокот, Валон Красниќи, директор на Одделот за државјанство, азил и миграција на Министерството за внатрешни работи, се состана со шефот на граничната полиција, Рахман Сулејмани, директор на Дирекцијата за миграција и странци на граничната полиција, Шабан Гуда, и двајца офицери на АКИ.
Во извештајот се вели дека полицијата била информирана на состанокот дека дозволите за престој на пет од турски државјани за кои станува збор, кои имале важечки дозволи за престој на Косово биле отповикани. Дозволата на шестиот турски државјанин истекла, но во времето кога бил уапсен, тој имал поднесено барање за нејзино обновување.
За време на состанокот, офицерите на КИА им рекоа и на другите дека „ги финализирале аранжманите за воздушен превоз“.
Кога Гуда беше запрашан дали полицијата е вклучена во обeзбeдyвoaњето авионски билети за депортираните Турци, меѓу другото, во извештајот се вели дека тој одговорил: „Ние не го сторивме тоа, бидејќи разyзнавачката агенција ги направи сите аранжмани“.
Во извештајот се истакнува дека Министерството за внатрешни работи вообичаено се грижи за таквата логистика.
Полковникот Сулејмани, исто така, ги цитираше офицерите на КИА кои рекле „немате причина да се вклучите, бидејќи ние се справиме со тоа“.
Двајца полицајци беа назначени да ги водат двата тима кои ќе ја спроведат операцијата за депортирање, наредникот Ибрахим Мустафа и поручникот Хамит Рукиќи. Тие одржаа финален состанок во 6.30 часот на 29 март, утрото пред акцијата.
На овој состанок, Сулејмани ги упати тимските водачи да разменатт телефонски броеви со офицерите на КИА“, се вели во извештајот.
Го цитира Мустафа кој потврда дека главно комуницирал со офицерот на КИА „кој го повикувал на секои две или три минути“.
Претседателот на парламентарната комисија Џелал Свекла, пратеник од опозициската партија Ветевендосје, за БИРН изјави дека со тајните депортации грубо го прекршиле суверенитетот на Косово.
„КИА не е институција која треба да ги спроведува таквите операции, но сепак тие ја организираа и координираа операцијата, како и трансферот во рацете на турската тајна служба”, рече Свекла.
Друго контроверзно прашање, рече Свекла и Селманај, е дека Шпенд Макшуни, тогашниот шеф на косовската полиција, негираше дека има информации за ова прашање додека турските граѓани не се вратија во Турција.
„Дритон Гаши, кој тогаш беше шеф на КИА, ни кажа дека тој го известил полицискиот директор три дена пред тоа. Значи, еден од нив лаже“, коментираше Селманај.
БИРН контактирала со КИА и со полициската служба за тврдењата изнесени во извештајот. До моментот на објавување немаше одговор.
