“Нема народ што повеќе страдал од предавствата на своите синови изроди”: Поранешната пратеничка Корубин – Македонија нема автентичен историски став за Ванчо Михајлов, користи наследство од Србија
Македонија нема свој автентичен историски наратив. Македонското општество мора да се соочи со својата историја и личности како Ванчо Михаилов и да даде своја автентична оценка, пишува за БГНЕС Никица Корубин, поранешна пратеничка во Собранието на РМ.
Кој се уште се плаши од Ванчо Михаилов? Овој страв е поврзан со теми како што се влијанието на Србија врз историскиот наратив на Македонија, можните погрешни читања на историските настани и метењето на некои историски периоди под тепих.
Сите отворени прашања можат да се сумираат во една клучна реченица: за триесет години независност, Македонија не успеа да започне процес на препрочитување на сопствената историја и автентично толкување, неоптоварено со ставовите на соседите. Идентитетот се брани само површно, а не истражување и наука. Изгледа нашиот идентитет ни треба само кога некој ќе не нападне и тогаш ние го браниме декларативно и поради нечиј инает, во случајов поради инаетот на Бугарија, а пред една година тоа беше поради инаетот на Грција. Да се биде површен е македонски заштитен знак во овие три децении.
По самитот на НАТО во 2008 година, Атина стави вето на приемот на Македонија поради нерешениот спор за името. Централна историска личност во оваа повеќедецениска контроверза е античкиот цар Александар Велики. Неговиот споменик висок 14,5 метри, поставен три години по ветото, беше поставен на скопскиот плоштад во 2011 година како дел од проектот Скопје 2014 година. Тој е опкружен со споменици на други антички фигури поставени околу плоштадот, од кои многу се непознати за македонските граѓани. Целиот проект Скопје 2014 е пример за погрешно прикажување на автентичната историја, процес кој не се заснова на наука, сериозност или истражување, па дури и кога имало обиди да се прикаже на ваков начин, тоа било само „прилагодена приказна“. Многу е лесно да се користат термини поврзани со идентитетот без навистина да се дефинира што нè дефинира.
Во бугарско-македонската дебата, главната точка на несогласување на членовите на Мешовитата мултидисциплинарна комисија за историски и образовни прашања на јавниот простор е најчесто етничката припадност и заложбите на револуционерот Гоце Делчев.
Државата ја потресе човек кој досега не бил на масата за разговор на историчарите на двете земји и кој не бил ни во истражувањата на македонските историчари за сите овие години независност.
Наследен наратив од Србија?
Најконтроверзниот период од животот на Михаилов се 1920-тите и 1930-тите. Ова е периодот кој е контроверзен и за нашата историја, а токму овој период од македонската историја го матиме под тепих.
Се работи за времето кога Македонија била Вардарска Бановина, т.е. дел од Кралството Југославија. Терористичките чети на Ванчо Михаилов се спротивставуваат на српските чети на оваа територија. Бруталноста на тогашната ВМРО и самиот Михаилов беа одговор на бруталноста на српскиот окупатор и затоа неговата улога не можеше да се анализира без да се земе предвид периодот во кој тој беше активен. Ова е производ од тоа време, а во македонската историја проблемот е што нема континуитет на позиции.
Овој спор сè уште не прогонува, но не е наш, изворен, македонски, туку наследен од наративот што постоел во поранешна Југославија, или конкретно во Србија.
Потребно е да се преиспита македонската историска наука за личности како Михаилов. Во овој процес, науката може да ја достигне истата позиција и поглед како сега, но тоа мора да се направи за да се дојде до автентичен македонски наратив.
И антифашистичката борба и АСНОМ не се перципираат правилно. АСНОМ се доживува само како резултат на антифашистичката борба, но средбата на која Македонците за првпат добиваат сопствена држава се доаѓа поради сите други претходни борби на народот, кои не секогаш биле исклучиво антифашистички. Затоа е непромислено да се брани само основна Македонија, а не македонската историја во целина.
Некој не сака промена на сегашниот наратив
Во членот 8 од Договорот за добрососедство со Бугарија, кој се однесува на работата на Заедничката историска комисија, интересни се два термина – „автентичен“ и „доказ заснован на историски извори“.
Повикувајќи се на изјавите на бугарската страна, нивната историја се заснова на историски извори. Одговарајќи на терминот „историски извори“ во резолуцијата што македонскиот парламент ја донесе минатата година со огромно мнозинство, се вели дека наодите од општествените, хуманистичките и културните науки во Македонија треба „безрезервно“ да се почитуваат. Кои се овие наоди? Овие наоди не се секогаш засновани на историски факти.
Главна цел на гласањето на резолуцијата предложена од ВМРО-ДПМНЕ не е да се покаже дека во Македонија има национален консензус, туку да се брани наративот дека некој воопшто не сака да го допре.
Се разбира, тоа не значи дека македонскиот наратив е целосно погрешен, а бугарскиот е сосема точен, но проблемот е што Македонија нема свој автентичен наратив.
