Првото новинарско перо на Британија: Зошто го обвинувам арогантниот и безумен Запад – Русија можеше да ни биде пријател, а ние ја пониживме големата држава

Питер Џонатан Хиченс роден на 28 октомври 1951 година е англиски новинар и автор. Хиченс пишува за The Mail on Sunday и е поранешен странски дописник od Москва и Вашингтон. Придонесувал за The Spectator, The American Conservative, The Guardian, First Things, Prospect и New Statesman. Хиченс има објавено бројни книги, вклучувајќи ги „Укинувањето на Британија“, „Гневот против Бог“, „Војната во која никогаш не се боревме“ и „Телефонската победа“.

Сега Хиченс се сеќава на падот на комунизмот и историската грешка на Западот со која Русија ја направи свој главен непријател.

Неговата колумна ви ја пренесуваме во целост:

-Ние сме биле големи будали.

Со Русија се однесувавме со неверојатна глупост. Сега ние ја плаќаме цената за тоа. Имавме шанса да ја направиме сојузник, пријател и партнер.

Наместо тоа, ја претворивме во непријател со навреди кон големата и горда земја со алчност, незаработена супериорност, цинизам, презир и недоверба.

Морам да издржам, често неколку пати на ден, да слушам луѓе кои вообичаено се совршено разумни , диво беснеат против Русија и Русите.

Некогаш, јас бев исто како нив. Имав нормална антируска предрасуда на која е сеприсутна на Западот

Но, за голема среќа, сега не сум како нив. Живеев во Русија, ги познавам Русите како пријатели. Научив да разликувам што е руско, а што е комунистичко.

И видов нешто што повеќето луѓе никогаш нема да го видат – клучен настан во историјата, кога можевме да го промениме светот на подобро.

Еден од најрадосните моменти во мојот живот беше денот кога умре комунизмот во Москва.

Можев да се заколнам дека небото е всушност почисто и посветло, луѓето изгледаа среќни наместо угнетени – дури и револтираната, корумпирана сообраќајна полиција почна да се крие.

Корпите за отпадоци беа полни со црвено-златни членски книшки на Комунистичката партија, кои весело гореа на летно сонце додека се претвораа во сива пепел.

Така го возев моето црвено Волво низ ослободениот град, многу побрзо од вообичаено, гордо покажувајќи ја специјалната жолта регистарска табличка (со „К“ за „Кореспондент“ и „001“ за Британија, врвна нација) која дотогаш едноставно ме направи мета на ловци на мито и полицајци кои ме спречуваа да одам на излети во шумите преполни со проектили надвор од градот.

Дури започнав ги пеам химните од моето детство.

Само неколку дена претходно бев потонат во најгрозниот мрак. Комунизмот, по долго повлекување, возврати.

Реформаторскиот советски лидер, Михаил Горбачов, беше киднапиран во неговата викендичка на Крим.

Резервоари, превртени бурииња рикаа по мојата величествена московска улица во раните утрински часови.

Ова не беше некоја античка вест. Бев таму и се расплетуваше пред моите очи во полна боја.

Мојот елитен станбен блок, кој незаконски го делев со десетици страшни стари сталинисти, луѓе на КГБ и лојалисти на Кремљ, експлодираше во радост додека се одвиваше овој гаден пуч.

Соседите за кои претходно мислев дека се слатки стари пензионери си ги зацврстија кичмите, пораснаа неколку инчи, облекоа темноцрвени ленти и поставија штанд за пропаганда во фоајето.

Ужасното нешто, за кое мислев дека умира, се враќаше во живот.

Тоа беа луѓето што ги мразев и ги видов поразени во Прага, Букурешт, Будимпешта и Берлин.

Мислев дека се готови. Дали е можно тие да се враќаат, бидејќи нивните колеги комунисти биле во Кина?

Дали тие, како нивните кинески другари, би ги користеле своите тенкови за масакрирање на луѓето на Црвениот плоштад и повторно воспоставување на железното владеење на Партијата? Тој ден сето тоа изгледаше ужасно можно.

Потоа, подеднакво брзо, тенковите се завртеа и исчезнаа, пучистите ги загубија нервите и се распрснаа во магла од вотка и паника, и се беше готово.

Беше блаженство да се биде жив во таа зора, како што некој еднаш погрешно рече за друг значаен настан. Никогаш не сум го преболел.

Црното чукање на срцето на злата империја престана. Црното сонце беше отстрането од небото.

Сите гнасни лаги и репресии на кои бев сведок во огромната зона на тиранијата што се протегаше од срцето на Германија до срцето на Кореја, ја загубија својата животна сила.

Мислам дека светот немаше таква можност во 1945 година. Всушност, беше подобро, бидејќи во 1991 година го немаше ниту Сталин, ниту Советска комунистичка партија.

Како витез мртов во својот оклоп, некогаш моќните советски вооружени сили може да изгледаат од далечина како закана, но тие беа гнили и готови, и за неколку месеци се скршија и паднаа на земја.

Всушност, проблемот брзо се појави во обидот да се најде каков било начин воопшто да се управува со таа огромна земја, бидејќи магиите и баењата што ја одржуваа заедно повеќе не функционираа.

Каква можност беше ова за богатиот, стабилен, добро управуван Запад да дојде на помош.

Дали помошта од Маршаловиот план не ја оживеа и ја обнови уништената Западна Европа по Втората светска војна?

Дали Британија и другите окупаторски сили не ветија дека ќе донесат демократија, слобода и владеење на правото во разурнатата Германија?

Зарем ова не беше момент за подеднакво уникатен чин на дарежливост и далекогледост?

Не, не беше. Она што беше ослободено наместо тоа беше армија теписонери од Запад, кои се залагаа за слободниот пазар и приватизација, кои брзо си го најдоа својот пар во измамниците и експертите за корупција, од кои многумина високи комунистички функционери, кои побрзаа да ги искористат и измамат.

Во исто време се воведе и формална „демократија“ – односно имаше некои избори, кои секако беа наместени со големи пари.

И во главите на Русите чии заштеди испаруваа, насилниците кои ги избркаа од своите домови, кои направија да ги загубат своите работни места и пензиите, демократијата стана пцовка.

Луѓето и владите кои сега тврдат дека го презираат Владимир Путин за неговата агресија, за неговото потиснување на слободата и за неговата корупција, се чини дека не им пречат овие работи кога ги правеше неговиот претходник, Борис Елцин.

Тоа е фасцинантен контраст.

Елцин, поранешен комунистички политичар со далеку од совршено минато, нареди тенкови да го гранатираат неговиот парламент, додека неговата полиција ги тепаше демонстрантите.

Ја опустоши Чеченија. Неговиот реизбор во претседателската функција смрдеше на пари.

Корупцијата под неговото владеење беше толку флагрантна и гротескна што, кога тој поднесе оставка, многу Руси со олеснување го дочекаа враќањето на она што режисерот Станислав Говорјукин го нарече „нормална корупција“.

Елцин, често парализиран од алкохол, беше добредојден гостин на Запад, дури и во Белата куќа, и покрај неговото срамно и грубо однесување.

Но, Елцин, за разлика од Путин, не направи ништо за да ги контролира олигарсите, му дозволи на Западот да продолжи со силувањето на руската економија и – пред сè – не протестираше против понижувањето на неговата земја со континуираното ширење на НАТО кон исток низ Европа.

Тоа беше дотогаш повеќе или помалку отворено антируски сојуз (против кого друг е насочен?).

Не само што Западот вети дека нема да го стори тоа, како што сега несомнено покажуваат бројни документи.

Беше тоа глупаво и ја создаде самата криза од која тврдеше дека не штити.

Интересно, водечките демонстранти против проширувањето на НАТО не беа руски националисти, туку многу интелигентни и искусни независни личности.

Еден од нив беше рускиот либерален политичар Јегор Гајдар, човек на кој западните лидери тврдат дека му се восхитувале.

Тој со целосна точност пророкуваше дека политиката ќе ги зајакне тврдокорните и националистите во Кремљ.

Потоа дојде брилијантниот американски дипломат Џорџ Ф. Кенан, човек кој никој не можеше да го обвини дека е мек кон комунизмот.

Но, за разлика од многу други, тој можеше да ја разликува новата трансформирана Русија од стариот СССР.

Кенан беше архитект на политиката на САД за опколување и изолација на СССР. Тој излезе од пензија за да ја критикува поддршката на Бил Клинтон за проширување на НАТО на исток. Неговото предвидување нашироко го цитирам затоа што беше во право.

„Мислам дека тоа е почеток на нова Студена војна“, рече г-дин Кенан. „Мислам дека Русите постепено ќе реагираат доста негативно и тоа ќе влијае на нивната политика.

„Мислам дека тоа е трагична грешка. Немаше никаква причина за ова. Никој не се закануваше никому.

„Оваа експанзија ќе ги натера основачите на оваа земја да се превртат во своите гробови.

„Се пријавивме да заштитиме цела низа земји, иако немаме ниту ресурси ниту намера да го сториме тоа на некој сериозен начин.

„[Проширувањето на НАТО] беше едноставно лесна акција на Сенатот кој нема вистински интерес за надворешни работи.

„Она што ме мачи е колку беше површна и лошо информирана целата дебата во Сенатот.

Тој додаде: „Особено ми пречеа референците за Русија како земја која умира да ја нападне Западна Европа.

„Дали луѓето не разбираат? Нашите разлики во Студената војна беа со советскиот комунистички режим“. Точно.

По 1991 година Русија, за прв пат по болшевичкиот пуч од 1917 година, доби шанса да изгради ново и слободно општество.

Како што рече г-дин Кенан, проширувањето на НАТО беше навреда за руските демократи.

„Ние им вртиме грб на самите луѓе кои ја направија најголемата бескрвна револуција во историјата за да го отстранат тој советски режим“.

Тој праша зошто односите Исток-Запад треба „да бидат во фокус на прашањето кој со кого ќе биде сојузник – и со импликација против кого – во некој измислен, тотално непредвидлив и најневеројатен иден воен конфликт“.

Овие прашања бараа одговор, но никогаш не добија.

Мојот непоколеблив став е, среде сета актуелна антипутинска хистерија, дека лидерите на Западот ја создадоа кризата не се случува од нигде никаде ова денес.

Исто така, мислам дека многу од нив, од различни причини, се толку глупави што уживаат во шансата да се истакнуваат и да се закануваат – и не сфаќаат дека ова е смртоносно сериозно.

Со навестувања, молби, јавни говори и приватни пристапи, Русија со години нè моли да и покажеме најосновна почит.

Нашиот одговор беше да реагираме со недоверба и злоупотреба, и со очигледни обиди да се влоши ситуацијата во Украина и Грузија, две неверојатно опасни точки каде што може многу лесно да започне вистинската војна.

Бидејќи бев таму кога сè беше можно, на тоа московско лето во 1991 година, не можам да ја простам или заборавам оваа голема пропуштена можност да ја внесеме Русија во слободниот и правен свет.

И мислам дека народите на Западот треба многу внимателно да размислат пред да тргнат по патот кон нова и горчлива поделба на Европа.

Целосно можеше да се избегне. Ништо не добиваме, а може да изгубиме сè.

Пишува: Питер Хиченс за Дејли Меил