Агелер за “Капитал”: Македонија е стратешки партнер на САД, коридорите 8 и 10д ќе донесат огромни придобивки за сите граѓани на Македонија!

Амбасадорката на САД во Македонија, Ангела Агелер, во интервју за “Капитал” зборуваше за економијата, економската поврзаност на Македонија и САД, како и за проектите за изградна на коридорите 8 и 10 д.

Амбасадорката истакна дека изградбата на коридорите ќе донесе енормни бенефиции за сите граѓани на Македонија, во продолжение го пренесуваме нејзиното интервју во целост:

Капитал: Премиерот Ковачевски неодамна престојуваше во САД на средби со високи претставници на администрацијата. Тој се сретна со секретарот Блинкен и други високи претставници на политичкиот живот во Вашингтон. Имајќи предвид дека Македонија е стратешки партнер на САД, како ја оценувате посетата и стратешките односи меѓу двете земји? Што има ново на оваа тема?

Амбасадорката Агелер: Премиерот имаше одлично патување во Њујорк и во Вашингтон, каде што се сретна со високи американски претставници во Обединетите нации, а потоа и во Стејт департментот и на Капитол Хил. Секогаш е добро да се посетуваат пријатели, а топлината со која беа пречекани премиерот и министерот за надворешни работи покажува колку длабоко Вашингтон го цени ова пријателство. Работиме заедно од вашата независност, а силата на нашето партнерство е многу важна за Соединетите Држави.

Како што велите, Македонија е стратешки партнер и игра важна улога во регионот која не треба да се потценува. Ниту една друга земја од Западен Балкан ја нема истата способност да зближи различни регионални лидери за конструктивни дијалози, а вашите мировни напори направија многу за да донесат стабилност и безбедност на Балканот.

Но, САД беа јасни, и луѓето во оваа земја разбираат, дека се потребни внатрешни реформи, особено во борбата против корупцијата. Треба да се работи повеќе и дозволете ми да повторам дека оваа земја и нејзините граѓани секогаш ќе ја имаат поддршката од САД. Не треба сами да се справувате со овие тешки прашања.

Капитал: Дали на средбите во Вашингтон се појавија идеи за нови проекти? Можеби нови инфраструктурни инвестиции? Колку сте задоволни од актуелните економски односи меѓу Соединетите Американски Држави и Македонија и кои мислите дека се главните пречки за повеќе директни американски и странски инвестиции во земјата?

Амбасадорката Агелер: На состаноците во Вашингтон се разговараше и за тековните и за можните нови проекти. Секретарот Блинкен и другите функционери – сите се запознаени со Македонија и регионот – сакаа да разговараат за широк спектар на предизвици и можности. Инфраструктурата секако беше дел од тоа. Диверзификацијата на енергијата и чистите опции се од интерес за секретарот, како што беше ажурирањето за големите проекти како што се Коридорите 8 и 10д. Оваа земја нуди огромни можности во ИТ, земјоделството, туризмот и во многу други области.

Економски, работиме доста добро заедно, но инвестициите и трговијата во САД не се толку робусни колку што знам дека можат да бидат. Бизнисите и инвеститорите во САД бараат средини во кои можат да видат здрав поврат на нивните инвестиции. Ова бара јасно придржување кон владеењето на правото, видлива посветеност во борбата против корупцијата, почитување на договорите, квалификувана работна сила и транспарентна бирократија. Има некои одлични можности за американските бизниси да ги снабдуваат европските клиенти од објектите овде во Македонија, но транспарентноста и доброто владеење се неопходни за да се запечати договорот.

Владата на Соединетите Американски Држави и нашата амбасада не директни зделки и не преговараат за договори во име на приватни бизниси во САД. Ниту, пак, им кажуваме на американските компании каде и во кои сектори да инвестираат. Сепак, ние активно се залагаме за поголеми инвестиции во САД и за реформи за да се поттикне тоа овде во Македонија.

Капитал: Каков е ставот на САД за регионалните интеграции на Западен Балкан како што е Иницијативата за отворен Балкан? Што може да промени оваа Иницијатива во економиите на земјите од Западен Балкан во услови кога населението во речиси сите овие земји емигрира во развиените земји на ЕУ, како и во САД и Канада?

Амбасадорката Агелер: Секоја програма или партнерство што го промовира растот на трговијата во регионот и ефикасното движење на стоки, услуги и работна сила преку границите заслужува сериозно разгледување и може да ја зајакне економијата. Тие, исто така, можат да ја забрзаат евроатлантската интеграција во оваа земја и во целиот регион. Намалувањето на времето што камионите го поминуваат чекајќи да испорачаат стоки обезбедува непосредни економски придобивки за компаниите и потрошувачите.

Сметам дека економскиот раст и поголемите можности што ги носи тоа ќе го намалат иселувањето на македонските граѓани. Тие ќе најдат добро платена работа токму овде дома, во земја со динамична економија и безбедност, сигурност и надеж за иднината на нивните деца што ја бараат луѓето ширум светот. Но, секој ден слушаме дека луѓето си заминуваат поради угнетувачки системи на политичко покровителство, корупција, нечисти градови, искршени улици и инфраструктура која не работи за нејзините граѓани.

Капитал: Како го оценувате нивото на економска соработка меѓу земјите од Западен Балкан и како оваа соработка може да биде посилна и подинамична?

Амбасадорката Агелер: Поголемата економска соработка би била од огромна корист за Македонија и нејзините соседи, а отстранувањето на трговските бариери би било добар чекор напред. Економските односи со Грција значително се зголемија откако земјите ги решија политичките несогласувања и служи како демонстрација за тоа како проширувањето на економските врски може да биде од корист и за земјите и за регионот. Американската стопанска комора овде работеше со својот колега во Грција за да донесе трговска делегација во Македонија минатата година. Се надеваме дека ваквите видови бизнис размени ќе поттикнат поголема прекугранична соработка и инвестиции.

Капитал: Ајде да зборуваме за помошта на САД за развојот на македонското општество и невладиниот сектор. УСАИД е силен поддржувач на промените овде и развојот на економијата и општеството долги години од независноста. Во која насока ќе продолжи оваа соработка меѓу САД и Македонија?

Амбасадорката Агелер: УСАИД е нашата најголема и највидлива развојна канцеларија овде во Амбасадата и нивните инвестиции во Македонија низ годините ги поддржуваа приоритетите и аспирациите на оваа земја од вашата независност. Но, нивните програми беа зголемени и дополнети со грантови и размени преку нашиот Сектор за односи со јавноста, канцеларијата за меѓународни наркотици и спроведување на законот и разни други владини проекти на САД. Во последните триесет и повеќе години, нашата невоена помош достигна над милијарда американски долари. Инвестициите на американските даночни обврзници се доказ дека Соединетите Држави се целосно посветени на поддршката на Македонија во сите сектори додека работите на остварување на вашата наведена цел за целосна евроатланска интеграција.

Соработувајќи со вашата влада, општините и институциите на сите нивоа, програмите на амбасадите се насочени кон економски раст, конкурентност, регионална економска интеграција и намалување на трговските бариери. Нашиот економски тим разговара со стопанските комори, поттикнувајќи јавно-приватни дијалози и промовирајќи можности за извоз. Нашиот тим, исто така, работи на енергетската независност и безбедност – итно прашање за нас што ги надминува економските импликации.

Сајбер безбедноста и дезинформациите се огромни проблеми ширум светот, а тоа е уште една област на која сме фокусирани. Ги поддржуваме програмите за медиумска писменост, учејќи ги младите како да одредат што е доверливо, како да разликуваат факти од фикција. Имаме значајни проекти низ образовниот сектор, вклучително и бројни програми за размена, како и културни програми како што е мојот омилен, Фондот на Амбасадори за зачувување на културата, кој обезбеди 1,8 милиони долари за шеснаесет проекти низ земјата. И, се разбира, имаме и програми посветени на борбата против корупцијата и справување со неа кога ќе се појави. Од милијарда долари што САД ги обезбедија како помош за оваа земја, околу половина од неа беа фокусирани на добро владеење и владеење на правото, така што би сугерирал дека стапката на поврат на нашата инвестиција не е голема. Како и да е, ќе продолжиме да работиме со службениците и граѓаните кои се вистински заинтересирани за борба против корупцијата, барајќи одговорност од функционерите и идентификување и намалување на ранливостите во системот што овозможуваат корупцијата да напредува на прво место.

Капитал: Што се однесува до инвестициите во економијата и инфраструктурата, поточно проектот на Коридорот 8 и Коридорот 10д што ќе ги гради американскиот гигант Бехтел во соработка со турска ЕНКА, што ќе значи овој проект за македонската економија?

Амбасадорката Агелер: Проектот Коридорите 8 и 10г ја претставува единствената најголема инфраструктурна инвестиција во историјата на оваа земја, а придобивките за граѓаните се огромни: многу добри работни места, договори со локални компании и продавачи и партнерство со еден од најпочитуваните САД. компании кои работат на Балканот и ширум светот. Кога ќе бидат завршени, патиштата ќе го намалат времето на патување низ земјата, ќе ја подобрат безбедноста и пристапноста со другите партнери на НАТО, ќе ја зголемат трговијата и ќе ја направат оваа земја витален транспортен центар низ Балканот.

Капитал: Во изминатиов период македонската јавност е вознемирена поради некои контроверзи за проектот што ќе го гради Бехтел ЕНКА. Македонската опозиција континуирано притиска за нетранспарентност во процесот и обвинува за корупција…Ваш коментар ве молам?

Амбасадорката Агелер: Сум кажала претходно и ќе повторам, ако има знаци или наводи за корупција, истражете го. Доколку истрагата утврди корупција, да ја гони. Мора да има одговорност за секого, секаде. Во исто време, преголемата политизација на прашањата понекогаш може да биде подеднакво штетна како и самата корупција со тоа што ќе спречи добри проекти да се движат напред и ќе испрати порака до другите потенцијални инвеститори дека водење бизнис во Македонија е премногу комплицирано и бирократско. Да ги одвоиме фактите од фикцијата, вистината од наводите. Тоа е улогата на компетентен и независен правосуден систем.

Капитал: Како ја оценувате енергетската иднина на Македонија и регионот и инвестициите поврзани со енергетиката? Големата енергетска криза поврзана со руската агресија врз Украина, зголемувањето на цените на гасот и следствено на струјата предизвикаа силни шокови во економијата! Според сите релевантни анализи, Македонија добро се справи со кризата, но потребни се дополнителни големи инвестиции во овој сектор?

Амбасадорката Агелер: Владата и народот препознаваат дека Македонија треба да се оддалечи од електрани на јаглен кои го загадуваат воздухот што сите го дишеме и ги зголемуваат обновливите извори на енергија. Ништо повеќе не ја покажува итноста на оваа транзиција од задушувачкиот смог што сите го доживеавме изминатава зима во Скопје и низ земјата. Енергетската независност и безбедност се критични прашања ширум светот, а руската брутална и нелегална инвазија на Украина остро ја истакна таа потреба. На краток рок, се надевам дека земјата ќе вложи максимални напори да обезбеди природен гас што не доаѓа од Гаспром и да го комплетира интерконекторот со Грција. Тоа треба да биде непартиски приоритет и да добие целосна согласност од Парламентот. Но сигурен и сигурен извор на гас не треба да биде крајната игра. Сите ние треба да работиме на проширување и подобрување на енергетските пазари со алтернативи.

Ова е област која бара итно внимание. Ги охрабрувам официјалните лица да донесат координирани, стратешки одлуки за енергетските инвестиции и да работат на оддалечување на Северна Македонија од нејзината зависност од јаглен. Проектите како ХЕЦ Чебрен се од суштинско значење за балансирање на мрежата и намалување на зависноста од фосилни горива.

Капитал: Како ја гледате инвестицијата на Македонија во проектот за гасен терминал во Александропулис (Грција) и закупот на количини гас во оваа инвестиција?

Амбасадорката Агелер: Ова е одлична можност и би сакале да ја видиме Македонија како рамноправен партнер во проектот Александропулис. И ова е можност да обезбедите снабдување со гас од овој извор без разлика дали ќе станете акционер или не. Диверзифицираните испораки на гас се од витално значење за вашата енергетска безбедност и се надеваме дека ќе видиме континуиран напредок надвор од зависноста од рускиот увоз.

Капитал: Со години САД инвестираат во зајакнување на капацитетите на македонското правосудство. Како ги оценувате досегашните резултати во оваа област? Што треба да се направи следно? Често зборуваме за масовна корупција во општеството, на политичката сцена и во правосудниот систем.

Амбасадорката Агелер: Како што напоменав претходно, кога станува збор за напредокот во судството, ние сме разочарани. Инвестиравме половина милијарда долари во програми за владеење на правото и управување во последните триесет години, но не ги видовме подобрувањата и реформите што би можеле да ги очекуваме со толку голема инвестиција. Сепак, на крајот на денот, системската корупција низ целата земја во сите сектори ги повредува луѓето во Македонија подиректно отколку нас. Сите вие заслужувате општество, судство, влада чии постапки се транспарентни и ви служат вам – на нејзините граѓани. Тоа е камен-темелник на фер и функционална демократија.

На тоа треба да се фокусира владата, без разлика на која партија е на власт. Судството мора да биде независна, целосно финансирана и неполитичка гранка на власта. Раководството треба да го сака тоа, а вие треба да го барате.

Соединетите Држави ќе продолжат да работат со оние кои се борат против корупцијата во Македонија, кои се обидуваат да изградат просперитетно и динамично општество што го заслужува секој граѓанин. И ние се потпираме на тие граѓани да бараат интегритет од нивната влада за да ги постигнат овие цели и последици за оние кои ја изневеруваат довербата на јавноста. Ние секогаш ќе бидеме покрај вас во овие и во многу други напори што ќе ја доведат оваа земја на своето вистинско место како сигурна и просперитетна членка на евроатлантската заедница.