(Анализа) Руската политика за Балканот

Ендемската корупција во балканските земји ги откри пукнатините што Москва ги искористи за да ги унапреди своите цели. Како што поранешните југословенски држави преминаа од социјализам во економии на слободен пазар по 1990-тите, клептократијата и незаконската приватизација зедоа корени. Според Фридом Хаус, сите земји од Западен Балкан се враќаат на „делумно слободни“. Путин ја користи корупцијата за да внесе економски, етнички и религиозни клинови во балканските општества преку кооптирање на лидерите во регионот. – Пишува Ивана Страднер за „Foreign Policy“.

Србија делува како клучен играч во обидот на Кремљ за Балканот. И владата и црквата одржуваат лојалност кон Москва, која е опкружена со вековни заеднички верски и културни врски – како и меѓусебната изолација на Србија и Русија од современите западни сили. Српската влада повика на создавање „српски свет“ – балканска паралела со „рускиот свет“ на Путин – дизајниран да ги обедини сите Срби во заедничка културна рамка. Српскиот претседател Александар Вучиќ има понепосредни стратешки интереси во мешањето на Русија, бидејќи хаосот во регионот ќе му овозможи да се обликува како сила за стабилност пред неговата кампања за реизбор во 2022 година. , Србија и Русија неодамна ветија дека ќе работат заедно во борбата против масовните протести и „обоените револуции“ кои доаѓаат од Запад.

Русија возвраќа на српската лојалност преку дарежлива поддршка за српската војска. Од 2018 година, одбранбениот буџет на Србија е речиси двојно зголемен и таа ги предводи сите балкански држави во трошоците поврзани со одбраната. И покрај заканите за санкции на САД кон Србија, Москва испрати ракетен систем С-400 во Србија во 2019 година за воена вежба. Кремљ уште повеќе ја подигна оваа година кога и дозволи на Србија да набави системи за воздушна одбрана „Панцир-С1М“. Србија, исто така, е домаќин на „хуманитарен центар“ управуван од Русија, кој служи како институција за собирање разузнавачки информации лоцирана во близина на кампот Бондстил – основната база на НАТО во Косово.

Москва отворено им се закани на балканските земји кои се обидоа да ги зајакнат своите безбедносни врски со Западот. Рускиот амбасадор ја прогласи Македонија за „легитимна цел“ доколку тензиите меѓу НАТО и Русија се зголемат (земјата стана членка во 2020 година). Во соседството во Црна Гора, Москва го поддржа директниот државен удар во 2016 година непосредно пред нејзината успешна кандидатура за влез во НАТО.

Русија добро разбира дека религијата на Балканот отсекогаш била инструмент за галванизација на конфликти. Во Црна Гора, Кремљ промовира проруска политика преку Српската православна црква, која го оцрни концептот на различни црногорски и српски национални идентитети и интервенираше во политиката во име на Москва. Работејќи низ црквата, Русија организираше масовни протести минатата година и ја замени некооперативната влада со проруско раководство.

Најексплозивните на Балканот се Косово и Босна и Херцеговина. Иако населението на Косово е повеќе од 90 отсто етнички Албанци, Србите ја гледаат земјата како татковина на предците која содржи некои од најсветите места на Српската православна црква. Исто како што експлодираше граѓанска војна од тензиите меѓу различните верски и етнички групи во раните 1990-ти, Кремљ сега ја користи Православната црква за да ја дестабилизира земјата и поширокиот регион. Руската православна црква ги ескалира повторливите спорови за религиозните објекти, неодамна изразувајќи загриженост за „судбината на христијанските светилишта во Косово“ по тензиите меѓу Косово и Србија.

Москва, исто така, јасно стави до знаење дека дипломатското признавање на независноста на Косово од Србија од страна на Обединетите нации ќе биде невозможно без одобрение од Русија. Путин често го наведува Косово за да ја оправда руската анексија на Крим, тврдејќи дека признавањето на отцепувањето на земјата од Србија од страна на западните земји создаде преседан кој ги легитимира едностраните прогласи за независност на другите територии.

Брисел не успеа да постигне напредок кон српското признавање на Косово, исто како што „Вашингтонскиот договор“ на американскиот претседател Доналд Трамп од 2020 година не успеа да направи значителен напредок во суштинските прашања во спорот. КФОР, мировните сили на НАТО стационирани на Косово, на сличен начин се бореше да ја одржи стабилноста. Во септември спорната косовско-српска граница избувна во протести поради забраната за влез на возила со српски регистарски таблички во Косово. Ова резултираше со блокада и демонстрација на воздушни сили од страна на Србите и распоредување на косовските полициски сили. Очекувано, Русија го следеше настанот исмевајќи се со КФОР и повикувајќи ја ЕУ за несоодветно посредување во тековните тензии меѓу двете држави.

Во Босна и Херцеговина, Дејтонскиот мировен договор со кој заврши војната во 1995 година е во криза. Земјата и понатаму е водена од поделбите меѓу нејзините бошњачки, српски и хрватски заедници, а Русија ги искористи овие поделби во своја полза. Во март Русија се закани со одмазда доколку Босна влезе во НАТО. Во меѓувреме, српскиот член на трипартитното претседателство на Босна, Милорад Додик, се закани дека Република Српска, еден од двата ентитета што ја сочинуваат земјата, ќе се отцепи од Босна. Во декември, Националното собрание на Република Српска гласаше за започнување постапка за повлекување на босанските Срби од институциите на државно ниво, вклучително босанската армија, безбедносните служби, даночниот систем и судството. Покрај Република Српска, Кремљ ги поддржува националистите на босанските Хрвати да се заложат за создавање на друг ентитет во Босна и Херцеговина. Меѓународниот висок претставник во Босна, Кристијан Шмит, го вклучи алармот во ноември кога рече дека „изгледите за понатамошна поделба и конфликт се многу реални“.

Share on Facebook

Tweet

Follow us

Save