Бугарска провокација: Делчев уште за време на животот зазема најзначајно место меѓу бугарските херои, веднаш до Васил Левски

Бугарскиот медиум БГНЕС, објави статија по повод 150 годишнината од раѓањето на Гоце Делчев во која се пишува дека уште додека бил жив, Делчев го зазел местото десно од Васил Левски, еден од најголемите бугарски дејци.

На 4 февруари 2022 година се навршуваат 150 години од раѓањето на Гоце Делчев – човекот, борецот, апостолот, кој за време на неговиот живот го зазеде заслуженото место на десната страна на Васил Левски. Затоа што со целата своја активност го продолжува ослободителното дело започнато од ѓаконот во Мизија и Тракија во остатокот од Отоманската империја, Македонија и Одрин. Инаку, има нешто судбоносно во тоа што Гоце е роден во Кукуш само една година откако Левски се обеси на јаже на периферијата на Софија.

Историјата како да брза да ја пополни големата празнина на организаторот на национално-револуционерното движење во областите осудени на ропство.

Апостолската мисија на Делчев најмногу ја синтетизира и најточно ја опишува Симеон Радев во Големите сенки: „Делчев беше праведен човек со кама во појасот. Легендата го прикажува како луда сала – и навистина, никој не му беше еднаков во храброста – но во неговата природа преовладуваше сонот. По вокација е роден како апостол. Тој беше таков во мислата.

Сите угнетувања се побунија во неговата душа; сите екстремни соништа за реорганизирање на своето општество го искушувале неговиот ум. Низ него бликаше непрестаен поток на повеќеслоен идеализам. Но, ова дете на Кукуш сфати дека пред сите идеали оди овој идеал: да се биде член на слободна нација во слободна земја. И без да ги задушува општествените пориви во себе, тој беше револуционер во Македонија како Бугарин“, заклучува хроничарот и самиот директен учесник во народноослободителните борби.

Поради неговото значење за ослободителната борба, Гоце Делчев зазема неспорна раководна позиција во Тајната македонско-одринска револуционерна организација (ТМОРО). За повеќето македонско-одрински борци тој е „хајдук божество“, како што го дефинира поетот Пејо Јаворов во својата прва биографија. И во текот на целиот свој свесен живот, Георги Николов Делчев, како што е неговото официјално име, само нарачуваше докази за исправноста на таквата божествена „титула“.

Гоце Делчев е роден во Кукуш на 23 јануари 1872 година. По завршувањето на трикласното училиште во родниот град, влегол во Солунската бугарска машка гимназија. Тој се приклучува на тајните студентски кругови. Во 1891 година ја напушта гимназијата и влегува во Военото училиште во Софија. Непосредно пред дипломирањето, тој беше избркан од него поради неговата фасцинација со социјалистичките идеи.

Гоце Делчев се вклучил во организираната борба есента 1894 година, кога бил назначен за учител во градот Штип, каде во исто време бил учител и Дамјан (Даме) Груев, член на ЦК на ТМОРО. Меѓу двајцата биле воспоставени блиски пријателски односи, поради што Гоце Делчев веднаш бил привлечен во редовите на Внатрешната револуционерна организација. За кратко време, благодарение на својата посветена работа, тој стана нејзин познат водач и идеолог.

Делото на Гоце било создавањето на првите канали на ТМОРО преку бугарско-турската граница, како и воспоставувањето на првите контролни пунктови во Бугарија за примање и испраќање курири и за транспорт на оружје и литература во европските граници на Отоманската империја. Како учител во Штип учествувал во градењето одбори во градот и околните села. Следната година неговата дејност била донесена и во другите делови на Македонија – Солун, Кукуш, Дојран, Гевгелија и Струмица. По Солунскиот конгрес на БМОРЦ во 1896 година, нему и на Ѓорче Петров им е доверено изготвување на статутот и правилникот на организацијата, кои навремено ги спроведоа.

Во есента 1896 година Гоце Делчев бил назначен за учител во градот Банско. По извесно време, поради огромните обврски кон Внатрешната револуционерна организација, се откажа од функцијата и тргна на патот на професионален револуционер. Виничката афера што следела во 1897 година го поттикнала и него и другите водачи да бараат нови, поефикасни форми на организирање на ТМОРО. Вака дошол до идеја за четнички институт. Во тек е изградба на одреди на кои главно им се доделени агитациони и организациски функции.

Од 1896 до 1901 година, заедно со неговите функции како член на ЦК, Гоце извршувал и други важни задачи на организацијата. Тој е нејзин странски претставник во Бугарија, а во својство на главен ревизор врши ревизија на четите во внатрешноста на Македонија и Едрене. На негова иницијатива во Одринско започнало формирање на револуционерни комитети. На негово барање, Пловдивскиот конгрес на Одринскиот револуционерен округ од 1902 година одиграл важна улога во нивното натамошно проширување и зајакнување.

Поради влошувањето на состојбата на населението во 1901 година и особено по неуспехот на Горно џумското востание од 1902 година, Гоце Делчев, како и Дамјан Груев и други дејци на организацијата се против избрзаното најавување на ново востание. Неговата главна причина за тоа е сè уште слабото вооружување на комитетите на организацијата.

Од оваа позиција тој со изненадување го пречека Солунскиот конгрес на ТМОРО од 1902 година, на кој се реши да се распише востание во пролетта оваа година. Немоќни да се спротивстават на одлуката на Конгресот, на на која не присуствувал ниту тој ниту Д.Груев, веднаш презел мерки за исправање. Веднаш по ослободувањето на Д.Груев од егзил, тој побрза да се сретне со него за да ги изнесе следните конкретни чекори на организацијата. Постигнат е договор датумот на востанието да се одложи за летото истата година, како и да се претвори од „сеприсутно и стратешко“ во трајно и со учество на претежно востанички чети.

Што се однесува до целите на востанието, кои се и цели на организацијата, тие, според него, се сведуваат на рушење на османлиската власт во Македонија и Одрин. Поради неможноста за директно присоединување на овие два окрузи кон Кнежеството Бугарија, се предвидува воспоставување автономија и реформи во нив, како што е предвидено во чл. 23 од Берлинскиот договор од 1878 година

Во текот на организацискиот развој на ТМОРО Гоце Делчев, како и на другите раководни личности на организацијата, учат од искуството на големите преродбенички дејци Г.С. Раковски и особено Васил Левски и неговите следбеници во лицето на водачите на Априлското востание од 1876 г.

Во своето постоење како македонски револуционер, Г. Делчев никогаш не ја криел ниту криел својата бугарска етничка припадност. Сите писма, прописи и статути на организацијата, кои тој и другите активисти ги подготвиле кон крајот на 19 и почетокот на 20 век, се напишани на литературен бугарски јазик.

По неговата средба со Д. Груев, која се одржала во април 1903 година, Г. Делчев, придружуван од мала чета, тргнал кон Серскиот револуционерен округ во врска со планираниот окружен конгрес во планините Алиботуш (сега Славјанка) за да разговара за најитните прашања во оваа област во врска со претстојното востание. Во близина на селото Баница, четата била забележана од локалните турски власти и опколена од бројни војници. Во нерамноправната битка загинале поголем дел од востаниците, меѓу кои и самиот Г.Делчев. Така, тој не го чека востанието, за чија подготовка вложил многу сила и енергија. Неговата смрт била тежок удар за ТМОРО, но не го попречила текот на дејствувањето што довело до избувнувањето на Илинденско-Преображенското востание во 1903 година.

По смртта на Гоце Делчев мир не најдоа ниту неговите коски, ниту духот. Во Државниот воен историски архив (ДВИА) се чува непознат документ – „Пресуда“ 1751 година од 9 септември 1918 година на Воениот теренски суд при 8. пешадиска дивизија Тунџа со податоци за кражбата на коските на Гоце Делчев, кај на Никола Мутафчиев од село Баница, од војникот Дамјан Несторов Балников од 2/8 ешалон на 17 мај 1918 година. Точно е дека таков срамен факт е особено тешко да се прифати во сегашните жестоки времиња на спорови за Гоце Делчев. Но, покајанието на војникот откако сфатил што направил и веднаш се вратил во коските на старателот го ослободил, па бил осуден на само еден месец затвор.

Интересно е што овде изнесените факти целосно ја побиваат верзијата на доц.д-р Димитар Тјулеков во неговата статија „Повторно за Гоце, десет години подоцна“ за кражбата на коските на војводата. 8 „Двајца војници-крадци во 1917 година, пишува Тјулеков, успеале да го измамат дедо Никола Мутафчиев. Исплашени од страшната содржина што се носи во возот, тие ја фрлиле торбата, оставена без надзор само за момент.

Тогаш најстариот офицер – полковникот Семерџиев, одржа емотивен говор за патриотските подвизи на Гоце Делчев, возот беше запрен некаде на рамните полиња меѓу Сијар и Ксанти, а воениот кордон ја најде скапоцената торба“. Авторот на написот не наведува од каде му се информациите, но тие се разликуваат по бројот на крадци – двајца, а не еден, и во годината – 1917, а не 1918 година, а исто така и во самиот развој на она што се случило. Имајќи предвид дека пред седницата на воениот суд беше спроведена истрага и дека казната е во согласност со воено-кривниот законик што важеше за време на војната, мислам дека нема сомнеж дека вистината за кражбата е зачувана во архиви..

Во друга дирекција на Државната агенција „Архив“ (ДА „Архив“) – Централниот државен архив (АДС), се чуваат голем број непознати документи за собирање на моштите на апостолот. Станува збор за фотокопии од оригинални документи зачувани во Архивот на Македонија-Скопје, Фонд 773 – Гоце Делчев. Го откриваат срамниот чин на предавање на ковчегот со посмртните останки на Гоце Делчев, кои ги чува Илинденската организација во Македонската куќа во Софија на официјална делегација на т.н. Народна Република Македонија – составен дел на ФНРЈ.

Станува збор за писма на Главниот тим на Народноослободителниот фронт на Македонија до Претседателството на Владата на НР Македонија, во кои се бара одобрување средства за покривање на трошоците и наменска организација за транспорт на посмртните останки на Гоце Делчев со сместување и оброци . А „гости“ се оние предавници на бугарските национални интереси во Македонија што ги продадоа нив и нивната чест за 30 сребреници!

Меѓу фотокопиите е и писмото на Главниот тим на Народноослободителниот фронт на Македонија до Националниот комитет на македонската емиграција во Бугарија – Софија, во кое се известува за одлуката за преместување на моштите на Гоце Делчев во Скопје, во кое се бара негова согласност.

И тука мора да забележиме дека роднините на Апостолот долго време одбиваа да дадат согласност со образложение дека сè уште не е ослободена цела Македонија. На крајот, сепак, под притисок на раководството на Илинденската организација и по ветувањето на роднините на Гоце Делчев дека ќе бидат вклучени во „делегацијата“, отпорот пропадна и Скопје ја доби долгоочекуваната согласност од роднините.

Останатите букви само ја надополнуваат сликата за национално предавство од одговорните „фактори“ во Софија. Кулминација на ова предавство беше „говорот“ (поздравот) на акад. Покрај него, на списокот на срамот се и имињата на 32 лица – делегати на Националниот комитет на македонската емиграција во Бугарија, кои отишле да присуствуваат на полагањето на моштите на Гоце Делчев во Скопје. Меѓу нив се имињата на Стефан Аврамов, Михаил Сматракалев, Петар Хаџиделев – лидер на делегацијата и други.

Се надеваме дека историјата никогаш нема да ја надополни оваа листа со нови имиња на предавници на бугарските национални интереси во Македонија. Затоа што уметноста на владетелите во Скопје да ја купуваат совеста на нашите владетели е единствена!

Заедно со узурпацијата на моштите на Гоце Делчев, властите во Скопје положија рака и на „националната припадност“ на апостолот, прогласувајќи го за етнички Македонец. Соочени со речиси никаков отпор од бугарските власти, тие добија нови и нови поддржувачи на оваа апсурдна изјава на меѓународен план, и во Европа и во Америка. Водачот и идеологот на ослободителната борба на Бугарите во Македонија и Одринско бил срамно Македонец!

Судбината сакаше бугарскиот дел од Заедничката мултидисциплинарна експертска комисија за историски и образовни прашања да стави крај на оваа експропријација. Назначувањето на копретседателот, структурата и составот на бугарската страна на комисијата е донесено со одлука на Советот на министри на Република Бугарија. Формирањето на комисијата е регулирано во чл. 8, ст. 2 од Договорот за пријателство, добрососедство и соработка меѓу Бугарија и Република Македонија.

Комисијата започна со работа на крајот на јуни 2018 година По постигнатите „успеси“ со одлуките за заедничко чествување на: Св. Кирил и Методиј, св. Наум Преславски, Св. Климент Охридски, цар Самуил, признат за легитимен претставник на Бугарското кралство, а Григор Парличев, неговите членови се соочија со случајот Гоце Делчев. И веќе 15 месеци се во ќорсокак, без шанси да излезат од него.

Во врска со потребата од детално информирање на бугарските членови на комисијата, со барање за приоритетно обезбедување на материјали кои би можеле да се чуваат во фондот № 246К „Бугарска егзархија“ и други слични средства до претседателот на Државната агенција „Архив „ ( ДА „Архива“) Доц. д-р Михаил Груев се обрати до г-ѓа Емилија Кралева, заменик министер за надворешни работи. Во своето писмо таа објаснува дека барала необјавени документи за Гоце Делчев, особено од периодот на неговите студии во Кукуш (1879-1887), Солун (1888-1891), Софија (1891-1894) и неговото учење во Штип (1894-1896) и Банско (1896).

Слични необјавени документи се бараа и за најблиските роднини на револуционерот – татко му Никола (околу 1844-1920), брат му Христо (1885-1927) и сестрите Руша Делчева – Чопова (1868-1896), Тина Делчева – Андонова, Лика Делчева – Станишева и Еленка (Ленка) Делчева. Сите тие се преселиле од Кукуш во Бугарија во 1913 година и повеќето од нив живееле кратко или подолго во Горна Џумаја (Благоевград) или во Софија.

Писмото било диктирано од верувањето дека бара нешто ново Документите кои сведочат за бугарската средина и свест на Гоце Делчев и неговите блиски роднини во голема мера би ја поддржале работата на Мешовитата комисија.

Како одговор, заменик-министерот Кралева беше информирана дека во Централната државна управа за архив (АДС) документите на оваа тема се чуваат во неколку архиви.

Повеќето документи за апостолот и неговите роднини се чуваат во архивата № 1938 К „Делчев, Георги (Гоце) Николов (1872–1903)“, чувана во Централниот државен архив. Содржи спомени за Гоце Делчев од Рафаел Камхи, Петар Ацев, Лазар Димитров, Климент Шапкарев, Михаил Чаков, Димитар Мирчев, Антон Страшимиров, Христо Настев, Никола Ризов, Божидар Божилов и други. (1887–1971); песна „Побрзај млад војвода“ од Христо Силјанов, посветена на Гоце Делчев.

Зачуван е и говорот на Гоце Делчев на VIII вонреден конгрес на МОК (1901); потврди, информации, потврди од Гоце Делчев, Марко Секулички, Т. Христов и други. за примени и потрошени суми; список на активисти на ВМРО кои добивале суми од организацијата. Посебно вредни се писмата од и до Гоце Делчев и Иван Бележков, Никола Зографов, Никола Малешевски, Марко Секулички, Јордан Нацев, Тома Карајовов, Никола Наумов, Ефрем Чучков, Александар Кипров, Пејо К. Јаворов, Туше Делииванов, Димитар активности на Странското претставништво (ПП) на Внатрешната организација и граничните пунктови на ВМРО во Лаѓене, Ќустендил, Дупница, Чепеларе, Хебибчево. Тие ги регулираат прашањата поврзани со снабдувањето со оружје и материјали, одржувањето на четите, населувањето на каналите за преминување во Турција; за односите со Врховниот македонско-одрински комитет (ИОК) и неговите обиди да го преземе раководството на револуционерното движење во Македонија и Одрин, за акцијата на полковникот Анастас Јанков, за акциите на највисоките чети во пограничните области, на подготовката и избувнувањето на востанието на Горниот Џума (1902).

Се чуваат и писмата на Гоце Делчев до Неврокопската епархија, црковно-училишната општина во Банско, егзархот Јосиф I и други. за прифаќање на неговата оставка како главен учител во Банско. Меѓу кориците на архивските папки е и „Од преписката на Гоце Делчев“ – дешифрирано и коментирано од Дино Ќосев писма до Гоце Делчев. Вредни се и фотографиите на Гоце Делчев; на баба Дона Ковачева, Васил Ковачев, Ангел Винишки, Коста Мазнејков, Красте Краев, Лазар Поптомов, Георги Христов, Т.П. Тошев, Петар Јуруков, Филип Мандов; групните фотографии на Милан Делчев, Васил Кондев, Рајчо Спиридонов, Никола Жеков, Крастју Трајанов, Сане Петров, Тодор Станков, Алфред Христов, Филип Димитров, учесници на конференција на МОК во Ќустендил и други.

Но, „идеалниот документ“, целосно исполнувајќи ги барањата на заменик-министерот Кралева, кој сведочеше за бугарската средина и свест на Гоце Делчев, беше пронајден во фондот на Бугарската егзархија. Ова е Извештај на Н.А. Од него е јасно дека потопен во неповторливата атмосфера на Банско Гоце Делчев како главен наставник и професор по бугарски јазик, француски јазик и гимнастика во „училиштето“ е целосно посветен на својата мисија.

Целиот текст може да го прочитате на следниот линк:
https://bgnes.bg/news/kazus-t-gotce-delchev-nerazreshim/