(Видео) Ретроспектива: 30 години од распадот на Советскиот Сојуз

Пред 30 години, Советскиот Сојуз се распадна како резултат на внатрешна политичка, економска и етничка дезинтеграција во рамките на СССР по напорите на генералниот секретар Михаил Горбачов да го реформира советскиот политички и економски систем.

Во обид да стави крај на „Ерата на стагнација“, Горбачов започна „перестројка“, политичко движење за реформи во Комунистичката партија на Советскиот Сојуз, дизајнирано да ја поттикне економијата.

На почетокот, програмата видливо го ревитализираше СССР што се намалуваше во 1985 година, но велесила сè уште беше зафатена од трката во вооружување и долгогодишно лошо управување.

Единството на 15 советски републики, она што ја направи силата на комунистичкиот режим и беше аплаудирано од неговата пропаганда, брзо се распаѓаше, при што најпрвин кавкаскиот регион се побуни против Москва, а набргу потоа и се приклучија и балтичките земји.

Во 1988 година, Естонија беше првата советска република која прогласи државен суверенитет од Москва.

Во јануари 1991 година, Москва интервенираше и пукаше врз демонстрантите, во обид да го скроти востанието.

Сепак, овој потег не успеа и Литванија стана првата Република која официјално се отцепи од СССР, прогласувајќи ја својата независност во Законот од 11 март 1990 година.

Дури на 19 август 1991 година дојде фаталниот удар за СССР, кога Советите се разбудија со веста дека осмиот и последен лидер на Советскиот Сојуз, Михаил Горбачов, не може да владее од здравствени причини.

По најавата на Горбачов, тенкови влегоа во Москва, јавните состаноци беа забранети, а прореформските весници беа затворени.

Комитетот за вонредна состојба беше веднаш формиран со надеж дека ќе ја спаси земјата од потопување во „хаос и анархија“, но неговото владеење пропадна во рок од два дена, што се покажа како катализатор на долгата низа настани што наскоро ќе стават крај на Советски Сојуз.

Борис Елцин, претседателот на Руската Федерација во рамките на СССР, излезе како победник, додека Горбачов се врати послаб од кога било.

Владата на Москва се бореше да го задржи своето влијание и многу републики како Украина и балтичките држави ја прогласија својата независност во деновите и месеците што следеа.

На 8 декември 1991 година, во обид да се признае меѓусебната независност, водачите на три од основачите и најголемите републики на Унијата (Руската СФСР, Украинската ССР и Белоруската ССР) објавија дека Советскиот Сојуз повеќе не постои, и го потпиша Комонвелтот на независни држави.

Тие брзо беа следени од уште 11 републики, а Горбачов мораше прво да се пензионира како лидер на Комунистичката партија бидејќи таа практично престана да работи, а потоа да поднесе оставка од неговата функција како претседател, за формално да го признае колапсот на Унијата како „свршен чин“.

На 26 декември 1991 година – еден ден откако претседателот Горбачов се повлече и советското црвено знаме беше заменето со руската тробојка – СССР беше формално распуштен.

Сите 15 републики на поранешниот СССР стекнаа независност во следните месеци.

Кога дојде крајот, беа потребни само месеци за да се разоткрие СССР, но сепак го изненади светот, кој беше индоктриниран од бинарната логика на Студената војна.

Сега по триесет години, а многу од поранешните советски републики остануваат претпазливи за Русија, со зголемени тензии на границата меѓу Украина и Русија во последните месеци, а руските трупи ја нападнаа Украина во 2014 година и го анектираа Кримскиот Полуостров пред тоа, како и војниците накратко ја нападна Грузија во 2008 година.

Исто како што Франција и Британија, двете најголеми поранешни колонијални сили во Африка, извршија одреден степен на контрола откако си заминаа, Русија денес продолжува да врши поголемо или помало влијание, без разлика дали е економско, политичко или воено врз речиси сите овие млади држави.

Share on Facebook

Tweet

Follow us

Save