INFOMAX.MK

Камерата на фотографот на Асошиејтед прес, додека трепнеш, ги сними моментите кога израелска бомба падна врз зграда во Бејрут пред да се активира и да ја урне до темел.

Воздушниот напад дојде 40 минути откако Израел ги предупреди луѓето да евакуираат две згради во областа за кои рече дека се во близина на магацини и средства на Хезболах. Дестинацијата беше недалеку од местото каде што портпаролот на милитантната група штотуку се сретна со новинарите.

Тоа беше редок увид во употребата на една од најмоќните бомби во арсеналот на Израел.

Какво оружје беше тоа?

Истрагата на независни истражувачи за оружје сугерира дека оружјето било наведувана бомба, позната и како паметна бомба, лансирана од израелски авион.

Опашката перка и делови од носот покажуваат дека станува збор за боева глава тешка 900 килограми, опремена со комплет за наведување од израелско производство, познат како „SPICE“, според Ричард Веир, висок истражувач за конфликти, кризи и оружје во „Human Rights Watch“.

„SPICE“ е паметна бомба, со точен и исплатлив систем за водење, произведен од израелската владина компанија „Rafael Advenst Defense Systems“. Овој систем за наведување е прикачен на стандардна ненаведена бомба за да го насочи оружјето кон целта.

Неколку минути пред бомбата да ја погоди зградата, имаше два помали удари врз неа, што израелската војска често го нарекува предупредувачки удари или „тропања на покривот“, објавија новинарите на АП од местото на настанот. Оваа практика е забележана во воената кампања на Израел во Газа, каде што се убиени повеќе од 40.000 луѓе, според локалните власти кои не прават разлика помеѓу смртта на цивили и борци, во еден од најразорните конфликти во поновата историја.

Израелската војска одби да коментира за видот на употребеното оружје.

Зошто Израел користи ваков тип на бомба?

Компанијата „Rafael“ ги рекламира комплетите „SPICE“ дека можат да работат дење или ноќе, во лоши временски услови и во области каде што „GPS“ не работи. Се вели дека оружјето нуди „висока смртност и мала колатерална штета“, како и „совршена точност“.

Тоа, исто така, го чува напаѓачкиот авиот од опасност. Верзијата од 900 килограми може да биде лансирана на оддалеченост од 60 километри од целта. „Rafael“ прави и помали верзии. Откако беше истрелана од израелски воен авион за напад, сличен на американскиот Ф-15 или Ф-16, бомбата се лизга кон својата цел, прилагодувајќи го својот курс користејќи подвижни перки.

Џозеф Демпси, воен аналитичар од Меѓународниот институт за стратешки студии, се согласи дека фотографиите покажуваат дека оружјето е „SPICE“ бомба.

Тој рече дека се верува дека системот за наведување се потпира на „GPS“ и она што е познато како електро-оптички систем за водење, кој користи камери или сензори за да ја лоцира целта на бомбата.

Деструктивната природа на оружјето се сведува на многу фактори, вклучувајќи ја и големината на боевата глава и начинот на кој се составува.

– Ова очигледно беше одложен акциски фитил. Се закопа во земја (и) детонираше, што има ефект на ограничување на фрагментацијата и оштетувањето од експлозијата на овој конкретен удар – рече Вир.

Ова објаснува зошто уништувањето е речиси целосно ограничено на целната зграда. Луѓето кои стоеја неколку стотини метри подалеку почувствуваа малку или никакви ефекти од експлозијата и не видоа голема фрагментација.

Каде е направена оваа бомба?

Одговорот не е јасен.

– Комплетовите за насоки ‘SPICE 2000’ се произведени од ‘Rafael’ во Израел, иако нивото на потпирање на странски поткомпоненти е нејасно – рече Демпси.

Во 2019 година, „Rafael“ и американската компанија Локид Мартин потпишаа договор за соработка за изградба и продажба на комплети за насоки „SPICE“ во САД. Во тоа време, компаниите рекоа дека над 60 отсто од производството на системот „SPICE“ било распространето низ осум американски држави.

Кон крајот на октомври 2023 година, неколку недели по смртоносниот напад на Хамас на 7 октомври, американскиот Стејт департмент издаде писмо со кое одобри извоз на дополнителни склопови на бомби „SPICE“ во Израел.

Писмото, првпат објавено од „Њујорк тајмс“, го информира Конгресот дека „Rafael USA“, американска филијала на израелска одбранбена компанија, бара пратка од 320 милиони долари. Тоа барање беше измена на претходното овластување од 403 милиони американски долари во 2020 година.

Експлозивната боева глава е основната бомба, во овој случај веројатно експлозив од 2.000 фунти во стилот на МК-84, каде што деловите од носот и опашката се заменети со систем за наведување.

САД ја прекина испораката на моќните бомби за Израел на почетокот на оваа година поради загриженост за цивилни жртви, иако се верува дека Израел сè уште има залихи.

Тешко е со сигурност да се знае каде се произведени деловите од бомбите. Израел се потпира на САД за снабдување со бомби МК-84, но тој и другите земји исто така произведуваат слично оружје.

– За да се утврди тоа сигурно, ќе биде неопходно да се повратат остатоците со ознаки на нив – рече Вир.