INFOMAX.MK

Паралелен систем на прислушкување на телефонски разговори во кој без ничие одобрение, наредба или барање биле додавани броеви бил воспоставен преку мобилниот оператор на ВИП/ОНЕ со години функционирал и бил ставен на располагање на грчката тајна служба но и на локалните пара-милиции, политичари и криминалци.

Денешното рочиште на повтореното судење во предметот „Таргет/Тврдина“ во кој покрај Сашо Мијалков, Гордана Јанкуловска и Тони Јакимовски обвинети се уште неколку лица, припадници на МВР беше вистински спектакл кој го припредија сведоците предложени од страна на обвинителството, поточно застапниците на обвинението Трајче Пеливанов и Артан Ајро.

Пред судот на прашања на обвинителството и одбраната одговараа тројца сведоци, вработени на раководни функции во мобилниот оператор ВИП/ОНЕ, кој од неодамна се преименуваше во „А1“ при промена на сопствеништвото.

Модус-операнди, или како се одвивала операцијата?

Законскиот „модус-операнди“ при таргетирање на телефонски број за прислушкување претпоставува дека ПИ мерките прво треба да ги одобри судот, потоа таа наредба да пристигне до УБК од каде преку интермедијациски уред, ќе се испрати наредба до операторот да ги активира ПИ мерките кон таргетираниот телефонски број, а резултатите од прислушкувањето да ги испрати директно назад до интермедијацискиот уред во УБК до кој пристап би имале само вработените, или овластените во Управата за безбедност и контраразузнавање.

Инаку, за објаснување, интермедијацискиот уред е систем во кој анонимно се додава наредбата, која потоа анонимно пристигнува до операторот, а потоа автоматски резултатите од прислушкувањето пристигнуваат во УБК. Ова со цел да се спречи било каква човечка интервенција која би можела да го криминализира прислушкувањето.

Операцијата која започнала некаде во 2009-та година, а со која бил поставен парелелен систем за прислушкување надвор од рамките или знаењето на законот, започнала откако техничкиот директор на ВИП/ОНЕ гркот Космас Адам дал усна наредба секојдневно во 05.00 часот да се вадат исписи (принтови) од системот за сите таргетирани телефонски броеви кои биле следени преку централата „Ериксон“ кај операторот.

Ова значи дека исписите од прислушкуваните телефони, за кои согласно законот не смее да се водат никакви логови (прибелешки) кои се зачувуваат во централниот ситем кај мобилниот оператор, биле вадени во физички копии. Што значи пак дека, иако немало дигитални логови(записи) во централниот систем, раководните лица во ВИП/ОНЕ имале физички копии.

Со овие копии потоа правеле приватни архиви на прислушкувани разговори.

Во теорија ова значи дека на овој начин, ВИП/ОНЕ и раководниот тим во компанијата можеле секојдневно во 05.01 часот да додаваат број по сопствена желба за прислушкување, да го вадат од системот за прислушкување во 04.59 часот со цел да избегнат алармирање на УБК дека се прислушкуваат телефонски броеви кои не се одобрени за ПИМ од страна на управата или судот.

Оттука произлегува и дискрепанцата, ако се сеќавате на изјавите на Зоран Заев, Катица Јанева, Фатиме Фетаи, Ленче Ристевска околу бројот на прислушкувани разговори. Според Зоран Заев имало околу 20.000 прислушкувани разговори. Според Катица Јанева пак 400, според Фетаи и Ленче Ристевска пак помеѓу 500 и 1.000 броеви.

Според УБК пак, во истиот овој период кога се шпекулираше со бројот на следени лица биле помеѓу 20 и 40 лица.

Од ова може да се донесе единствен заклучок дека прислушкувањето на сите останати, помеѓу 400 и 1.000 лица биле ставени во системот за прислушкување незаконски и по наредба на Космас Адам.

За целото време, оние кои ги додавале броевите и кои имале пристап до прислушкуваните разговори биле во контакт со УБК само преку Sвонко Костовски (познат како кокакола10-а од Скајп комуникацијата со Зоран Верушевски).

Вештачење

Она што е уште поинтересно, а што уште еднаш ја докажува контаминираноста на македонското правосудство е што судот и обвинителството прифатиле вештачење на системот за прислушкување и централата „Ериксон“ во ВИП/ОНЕ иако знаеле дека вештакот никогаш немал пристап до централата за прислушкување, а и да имал сите логови (записи) од таргетираните телефонски броеви биле избришани.

Дополнително е проблематично што СЈО кога го формирало предметот, не прибирала докази преку официјални канали, бидејќи како што кажав, во централата не постоеле записи од прислушкуваните разговори, туку, СЈО барало копии од незаконските архиви на прислушкувани разговори на оние кои имале пристап до овие разговори.

Сведочење на сведоци.

На денешното рочиште сведочеа тројца сведоци на предлог на обвинителството и тоа Дејан Зенделов во својство на раководител на систем за следење во ВИП/ОНЕ, Милка Чемерикиќ инженер и Александар Анднов раководител на базни станици.

Сведочењата ќе ги пренесам во целост и интегрално.

сведок:
Милка Чемерикиќ
Испрашува:
Петар Василев, адвокат на одбраната

Точно ли е дека ваквото прибирање на логови не е по наредба на УБК и во согласност со УБК и Јавното Обвинителство, туку по наредба на менаџментот на компанијата?

– Јас знам само дека беше по наредба на менаџментот на компанијата.

На прашање на одбраната, дали системот Ериксон доаѓал со инсталирана скрипта за издавање на принтоути од секојдневното прислушкување во 05.00 часот, или тие ја инсталирале таа скрипта?
(реагираше обвинителство, судијата го отфрли барањето и го дозволи прашањето)

– Немало таква скрипта кога се произведени, рече сведокот.

Дали е точно дека вештото лице не пристапило до центарлата и не ја вештачело централата?
– Да, не е вештачена централата.

Дали е точно дека вештачењето е направено само врз основа на принтаутите кои му ги дал лично вработен.  (реагираше обвинител да се отфрли прашањето, судот го одобри прашањето)

– Не можела да каже, не дошол во централа.   Дали може вештото лице да пристапи во вашиот систем, или било кој друг стручњак, за да утврди колку броеви биле следени порано?  - Не, само моментална ситуација.

Дали може да закличиме дека вештото лице наодот можел да го направи единствено врз основа на вашите принтоут фајлови?

– Не би знаела.

Дали било кој би можел да изврши било какво вештачење, ако никој не може да има пристап до следените броеви од порано туку само моментално.

– Кој и да е вештак да дојде да гледа може да земе само моментална состојба, историјат од системот не може да земе. Од логовите кои се надвор од тој систем, може да се види кои броеви биле следени.

Рековте дека принтаутот го правевте по наредба на сосптвенисците на компанијата, и рековте дека Грците оваа наредба ја дале од други причини за да се прави принтаоут во одреден период во денот. Врз основа на она што го кажавте претходно врз исказод од 10.07 вие рековте дека теоретски е можно да се внесе број, да биде следен од вашиот оператор од надворешен фактор и дека може секојдневно да става броеви откако ќе искочи принтаутот а да ги исклучува пред наредниот принтаут и со тоа перманентно да следи броеви без никој да го забележи?

– Теоретски може, да.   Точно ли е дека како оператор согласно Законот за следење комуникации што важел во тој период, вие како оператор сте немале законски основ да му издавате наредби на системот да прави принтаоут од логовите на таргетираните телефонски броеви?

– Не ми е познато.

Точно ли е дека раководството на операторот во кој сте биле вработена во тоа време како и сите субјекти во нашава држава е должен да работи согласно закон?  - Точно.  Можеме ли да заклучиме дека вештачењето направено само врз основа на ваков незаконски принтаоут, го прави самото вештачење незаконито?  (судот не дозволи одговор)

ТРАЈЧЕ ПЕЛИВАНОВ
Спомнавте мобајл свитч контрол и кажавте друга фаза „таргетирањето се врши од друга страна“.

– Самото МСЦ не може да таргетира, мора тоа некој да го направи. Тоа е друг систем надвор од операторот и преку тој се даваат броевите.  Од каде доаѓаат тие таргетирани во вашиот систем.  - Тој систем е надвор од операторот и се наоѓаше во МВР.

ПЕТАР ВАСИЛЕВ
Вие рековте дека, теоретски е можно и два пати потврдивте, дека е теоретски можно да бидат таргетирани одредени броеви мимо системот за легано следење на комуникации што се наоѓа во МВР и вие повторивте?

– Да.

Сведок:
Дејан Зенделев

Испрашува:
Петар Василев, адвокат на одбраната

Сте биле на одредена раководна функција до 2009 година и дека во таа година сте биле непосредно одговорен за уредите кој што се користеле во процесот на следење на комуникации, исто така сте навеле дека во тој период сте имале увид на одредени сегменти од тој процес и сте добивале информации во однос на процесот за следење на комуникациите и кога не сте биле на таа работна позициија – односно како што наведувате во вашиот исказ – од 2012 година сте станале раководител на одделението за транспорт до 2015 година. Прашањето ми е, точно ли е дека по престанокот на раководната функција бидејќи сте работеле претходно на одржување на системите, сте немале основ да примате информации во врска со следењето на комуникациите?

– Тие логови продолжија да стигаат.(на маил)

Може ли да заклучиме дека, со оглед на вашиот опис и попис на работно место не сте имале овластување да добивате вакви информации.

– Не постои акт или уредба од страна на компаниајата кое што тоа го регуларло.

Значи не постои никаков акт врз основа на кој иако сте на друго работно место, да добивате вакви информации.?
– Не постои.

А, точно ли е откако сте станале раководите на одделението за транспорт сте ги немале истите овластувања како кога сте биле раководител на оддржување и кога сте биле непосредно одговорен за уредите кои се користат во процесот на следење на комуникации?

– Решението што се користи за следење на комуникациите, содржи и компонента за транспрот (на мрежа), така да на некој начин повторно имав увид во дел од тој ланец.

На барање на СЈО сте доставиле податоци од страна на мобилниот оператор и сте одвориле дека „јас не знам од страна на мобилниот оператор, лично за себе можам да кажам дека се доставени такви податоци“. Прашањето ми е, точно ли е дека тие податоци сте ги доставиле во текот на 2016 година додека сте биле раководител на одделението за транспорт и дека не сте требале да имате допир и истите да ги доставите?

– Јас ги доставив информациите кои ми беа на располагање, а на барање на тогашното СЈО.

Значи ли тоа дека било кој од компанијата бил во можност да ги гледа, предава, и на било кој начин да располага со ваков вид на документи во вашата компанија?

-Во мојата изјава и во изјавата на другите сведоци точно знаат кои може да ги добива овие логови.

На страна 12 од записникот (од претходно судење) сте говореле за ЛИИМС уредите што ги има во УБК, точно ли е дека спецификациите за медијациските уреди односно, ЛИИМС не беа на барање на УБК туку зависеа на барање операторите?

– Тоа се стандардизирани интерфејси и производителот на таа опрема работи по тие стандарди и тие се тие што се испорачуваат во секое решение.

Значи не може МВР и УБК сам да си ги конфигурира?

– Да, не може.

Дали е точно дека сте немале контакт со никој друг човек од УБК освен нив (Sвонко Костовски и Сашо Трајковски).

– Па да сега, грото од комуникацијата се одвиваше со нив. Комуникацијата се однесуваше на тоа, кога има некој проблем да се разреши тој проблем комуникацијата одеше преку нив.

Кој ја даде наредбата за принтање на исписи?

(Парафразирано)Космас Адам технички директор на ВИП/ОНЕ ја дал наредбата за прислушкување.

Извештаите од прислушкувањето кое секое утро во 5.00 се ваделе во операторот, наредбата за вакви извештаи не пристигнале од УБК или МВР туку сами од страна на менаџментот била оваа наредба?

– Наредбата ја добил од менаџментот(сугерираше судијата дека веќе е поставено прашањето).

Во врска со наредбата што ви ја дал Космас Адам, значи ли тоа дека наредбата била писмена и дали ја имате во својате евиденција или во фирмата?

– Наредбата беше издадена вербално, не постои писмен запис.

Тоа со усмените наредби беше пракса во вашата компанија, или само за оваа проблематика?

– Работна задача како и сите други, имало и други такви усни наредби.

Точно ли е дека на вашиот маил и во вашиот персонален компјутер имале пристап и други лица, администратори од вашата компанија??

– Не сум свесен за такво нешто јас.

Немате администратор за компјутерите во вашата компанија?
– Сигурно има администратор, но дали тој имал пристап до маилот и дали проверувал по мејлите тоа не би знаел да кажам.

Точно ли е дека од Вашиот маил, вие доколку сте сакале сте можеле да ги препраќате податоците каде сакате?  - – Да, точно е.

Дали вие во смисла на вработен во мобилниот оператор, можевте да влијаете на таргетите кои биле внесувани во системот, во смисла преку интермедијацискиот уред да вршат промени односно да бришат или да додаваат таргети сте одговориле „Генерално, технички е изводиливо тоа, меѓутоа веднаш ќе продуцираше аларм во медијацискиот уред сместен во просториите на УБК и по нивна административна контрола, тие ги контролираат таргетите кои беа внесени во системот“. Точно ли е дека вие никогаш не сте имале можност да ја видите таа состојба на алармирање во МВР кога некој таргет ќе биде ставен кај операторот без знаење на валдата?

– Да точно е, јас не сум имал пристап до опремата во агенцијата – мислам на УБК.

Вие велите технички е возможно да се таргетира, но доколку тоа ќе се случи ќе се вклучи аларм и ќе алрмира во МВР. Се уште ли стоите на таа констатација?

– Јас кажувам како треба да функционира системот, како би требало да биде конфигуриран. Ккао тоа било во реалноста не би знаел да кажам, бидејќи немав пристап.

Точно ли е дека доколку таквото таргетирање на телефонски броеви се воспостави на друг канал кој што не води до интермедијацискиот уреди, за да не дојде до алармирање?

– Логично е кога ќе се дефинира таргет во системот, ќе треба содржината на тој таргет потоа да се упати некаде, доколку нема каде да оди таквиот настан би требало да продуцира некаков аларм.

А доколку има каде да оди?

– Тоа значи дека има комплетно паралален систем. Друг систем.

Со ова сакате да кажете дека она што сте го доставиле до СЈО како принтаут од вашиот систем можете да го потврдите и ден денес, дека постои во системот на операторот, така?

– Не постои апсоутно во системот денес таква информација. Тој систем е деинсталиран, не постои веќе.

Дали со тоа што го кажавте дека би требало да постои паралалелен систем сакате со сигурност да кажете, односно тврдите, дека не може да се воспостави друг канал различен од оној кој што води кон интермедијацискиот уред, или сакате да кажете дека во една држава не може да постојат повеќе агенции или институции кои што секоја има посебен пристапен канал?
– Техничкоото решение на производителот овозможува тоа што го кажавте во вториот дел од прашањето, значи технички е возможно тоа да постои.

Точно ли е дека доколку не сте ги чувале исписите кои ви доаѓале секое утро на маил, вие не би можеле да одговорите на барањето на јавниот обвинител и да му ги предадете логовите од следните комуникации од страна на операторот?
– Да, точно е. Тоа се единствените логови од тие активности кои биле зачувани во форма на маил.

Можеме ли конечно да заклучиме врз основа на сите ваши претходни одговори, дека принтаут документите вадени врз основа на наредбата на менаџментот на компанијата а не врз основа на закон се незаконски и дека вештачењето направено на овие незаконски принтаути се аналогно незаконски со оглед дека вешто лице не дошло да пристапи до опремата кај вашиот оператор за да утврди дали се вистинити овие податоци кои се наоѓаат во притнаут?
(приговор од Трајче Пеливанов, судот го прифати приговорот и не го прифати прашањето)

ТРАЈЧЕ ПЕЛИВАНОВ
На кратко таа усна наредба што ви била дадена од менаџментот во Грција, дали го знаете мотивот на менаџментот зошто побарале од вас да се чуваат овие лгоови?
– Посотела тогаш некоја регулатива која наметнувала обврска за чување на овие податоци според Закон за елктронски комуникации. (Не е точно, оваа активност се уредува со Законот за следење на комуникации)

Дали некој од менаџментот ги побара тие логови?
– Во одреден момент тој што ја даде наредбата беше и примател на овие логови(Космас Адам, техинички директор на ВИП/ОНЕ).

Дали некому друг освен на поранешното СЈО сте ги предале тие логови?
– Не, никому.

ПЕТАР ВАСИЛЕВ
Вие рековте дека на никому не сте ги доставиле овие принтаути кои што сте ги добиле по наредба на вашиот менаџмент од Грција, дали ви е познато дека вашата компанија на барање на Собранието на Р.Македонија поточно на анкетната комисија која беше формирана со скандалот за прислушкување и нема доставено на таа Комисија никакви податоци, а на СЈО дека има доставено. Познато ли ви е тоа?
– Не.

Сведок:
Александар Андонов
Испрашува:
Петар Василев и Љупчо Шврговски, адвокати на одбраната

ЉУПЧО ШВРГОВСКИ

Дали може накратко да објасните каков тип на опрема е вклучена во процесот на следење на комуникации, кој ја набаувва оваа опрема и каде се наоѓа, дали вие познато сте одговориле – „Познато ми е кој тип на опрема била вклучена во процесот на следење на комуикации, архитектурно не ги знам производителите, не ги познавам сите производители, меѓутоа да сум запознаен како треба да изгледа, да функционира мрежа, кои уреди се внатре и кои уреди се неопходни за нив а кои не.“ Значи сте одговориле дека системот кој што претставува гејтвеј комуникациска опрема, односно систем за медијација за следење на комуникациите е сопственост на операторот ВИП, должност на операторот е да го набави додека физички не се наоѓа кај операторот туку се наоѓаше кај агенцијата за следење на комуникации. На прашање на јавниот обвинител дали ви е познато каков тип на податоци генерарира ваквиот медијациски уред и дали ваквите податоци се зачувваат кај операторот сте одговориле „Да, кон комуникацискита опрема познато ми е каков тип на податоци генерира, појаснувам под комуникациска опрема се подрадзбираат телфонските централи за мобина комуникација и медија гејтвеј, медија рутер, додека кон централниот систем за следеењ не сум запознаен со сите податоци детално. На прашање дали овие податоци се зачувуваат кај мобилниот оператор сте одговоирле „Податоците за издадено следење се логираат, односно се зачувуваат како логови. Под поимот издадено следење го подразбирам моментот кога медијацискиот уред издава наредба кон комуникацискиот систем за да започне следење на одреден број за податоците кои се за издадено следење, значи тоа е во момент кога централниот систем издаде команда за определен број да се следи и сега тој се проследува кон комуникациската опреам на операторот. На операторска страна се зачувува во комуникациската опрема лог за издадена команда“. Прашање – точно ли е дека логот за издадено следење како што велите вие се зачувува само во моментот на наредбата и не останува понатаму во системот на операторот?
– Во моментот на издавање на командата се запишува во логот на централата. Тој лог останува во самата централа одредено време. Во моментот не сеќавам колку долго останува логот.

Точно ли е дека освен со Sвонко Костовски и Сашо Трајковски не сте контактирале со никој друг во врска со технички прашања?
– Од страна на министерството да. Од друга страна за технички проблеми имаме комуницирано со производтелот „Ериксон“.

ПЕТАР ВАСИЛЕВ
Претходните сведоци рекоа дека овие логови може да се види само во моментот на издавање на командите, дали стоите на исказот дека овие логови стоеле одредено време.
– Лично, знам дека секој систем ги чува и ги запишува сите команди. Лично сум немал пристап, но тоа е кај секој систем.

Дали по престанокот на командата за следење на одреден телефонски број, стои лог во системот за командата?
– Командата влегува во логот во моментот на извршување т.е во моментот на издавање на командата, тој лог како податок останува некое време во системот како траг за издадена команда.

Заклучок
Во најблага форма, според сведочењето на сведоците на денешното рочиште на „Таргет/Тврдина“, раководниот тиме на ВИП/ОНЕ имале целосен увид и контрола врз активностите на Обвинителството, судот и полицијата.

Секоја акција, секоја истрага и секој судски процес бил контролиран, а со тоа била повредена тајноста истрагите, операциите на МВР и судските процеси.

Во најлош случај, а веројатно така и било, Грчката држава и нејзините служби имале целосна контрола врз безбедносниот систем во државата. Оттука, неважно е дали техничкиот директор на ВИП/ОНЕ доброволно ги предавал прислушкуваните материјали од македонските политичари, бизнисмени, судии, обвинители и полциајци на грчката служба, или пак тие самите си ги земале без тој да знае – реалност е следна:

Двајцата „херои“ на шарената револуција кои беа осудени за шпионажа добија азил во Грција.
Зоран Заев дојде на власт по што се потпиша Преспанскиот договор.
Кочо Анѓушев ја продаде фирмата за производство на струја на грчката државна компанија.
Владата доброволно ја зголеми цената која ја плаќа кон ОКТА за мазут кој никогаш не е увезен во Македонија од 30 на 90 евра.

А.Митовски