Европските компании го префрлаат производството од Кина во Западен Балкан

Светските проблеми со трговијата и транспортот, предизвикани од пандемијата на Ковид-19, ги преобликуваат економските трендови. Нарушен е синџирот на снабдување, транспортот стана поскап и побавен, а сето тоа создава недостиг и раст на цените во Европа.

Затоа, се размислува за концептот на т.н. „nearshoring“, враќање на производството од Далечниот Исток, особено Кина и Индија, на локации поблиску до Западна Европа. Една од овие локации е Западен Балкан, а во поширока смисла и Хрватска може да има корист од ваквиот развој на настаните.

Компаниите од БиХ, Србија, Црна Гора, С. Македонија, Косово и Албанија ја гледаат својата можност во враќање на производството во Европа, особено во земјите со ниски трошоци за работна сила. Веќе е видливо драстично зголемување на нарачките од Западна Европа.

Германците ја напуштаат Кина и ја менуваат со Западен Балкан

Компанијата GS-TMT од Травник во БиХ, во германска сопственост, планира да отвори нова фабрика поради зголемената побарувачка за електрични велосипеди и автомобилски делови од Германија и Австрија. Новиот погон ќе биде отворен во општина Прозор-Рама, а треба да вработи сто работници. Парадоксално, за земја во која стапката на невработеност е повисока од 30 проценти, наоѓањето работна сила ќе биде голем проблем.

GS-TMT, кој вработува 462 работници, доживеа пад од 16 отсто во 2020 година за време на пандемијата на коронавирус, но запиша 32 отсто раст минатата година и се очекува да порасне за уште 42 отсто во 2022 година, со проценети приходи од над 32,4 милиони долари, изјави за Ројтерс директорката на компанијата Снежана Копрунер.

„Причината за зголемувањето на нашите приходи е тоа што го презедовме производството на дел од стоката произведена во Кина“, додаде таа.

Неодамнешно истражување на германските работодавци покажа дека Западен Балкан, вклучувајќи ги Албанија, Босна и Херцеговина, Косово, Црна Гора, С. Македонија и Србија, е посакувана дестинација за инвестирање поради ниските трошоци за работна сила, даноците и географската локација, изјави Софија Клуге од германско-српската стопанска комора за Ројтерс.

Таа додава дека германските работодавци, иако како предизвици ги наведуваат инфраструктурата, владеењето и политичката нестабилност, ја истакнале и таканаречената „културна близина“ и нивното позитивно искуство со работниците од регионот.

Податоците го потврдуваат трендот, извозот расте

Овој пример е дел од поширокиот тренд што трае од 2021 година, за што сведочат бројките. Вредноста на извозот од БиХ во 2021 година беше речиси за една петтина поголема од 2019 година, а покриеноста на увозот со извоз се зголеми од 58,9 отсто на 66,1 отсто.

Во истиот период, извозот од Србија пораснал со сличен интензитет, а покриеноста на увозот со извоз се зголемила од 73,5 отсто на 75,6 отсто.

Извозот на Албанија, исто така, порасна со слична стапка, иако и увозот нагло порасна, оставајќи го увозот покриен со околу 46 отсто.

Извозот на С. Македонија во 2021 година е исто така повисок од 2019 година, иако растот беше помал отколку во Србија, БиХ и Албанија.