ЕКСКЛУЗИВНО: Откажување од македонското малцинство, Бугарите во Уставот, ги даваме Кирил и Методиј – Бугарите го објавија францускиот предлог!

Францускиот предлог за нацрт-заклучоците на Советот се однесува на билатерален протокол потпишан меѓу Скопје и Софија, кој јасно ги опишува условите и конкретните чекори за почеток на преговорите за членство на Република Македонија во ЕУ.

Заедно со гаранциите за негова имплементација и самата преговарачка рамка, овој протокол е од клучно значење за Софија, која мора внимателно да процени дали неговата содржина ги исполнува условите на сегашната официјална бугарска позиција опишана во Рамковната позиција за 2019 година, пишува БГНЕС.

Потпишувањето на таков документ ја покажува и подготвеноста на Скопје да ги исполни основните бугарски услови, како и да се заложи за нивно почитување во текот на целиот преговарачки процес во иднина.

Според БГНЕС, во прашање е всушност записникот од Вториот состанок на Мешовитата меѓувладина комисија, формиран врз основа на член 12 од Договорот за пријателство, добрососедство и соработка меѓу Република Бугарија и Република Македонија.јуни оваа година. Тој го оценува она што двете влади го направиле досега и ги поставува насоките за понатамошни обврски и активности. Во делот што ги отсликува достигнувањата, впечатлива е незадоволителната оценка за работата на Заедничката историска комисија, при што се споменува експлицитниот, но мал напредок постигнат во однос на цар Самуил и богомилството.

Делот што ги одразува насоките за следење е, всушност, клучен бидејќи ги поставува конкретните услови што Скопје мора да ги прифати за да го укине бугарското вето.

Овој дел е поделен во две фази, првата предвидува што треба да се случи непосредно пред првата меѓувладина конференција и втората дополнителните услови за свикување на втора меѓувладина конференција. Главното место меѓу нив го зазема прифаќањето на Бугарите во уставот на Македонија. Дополнително, се потврдува заложбата на Скопје за немешање во внатрешните работи на Бугарија, што практично значи откажување од претензиите за македонско малцинство во Бугарија.

Постојат неколку други, формални референци, на различни точки од сегашниот Рамковен став, во врска со говорот на омраза, отворањето на архивите на поранешните тајни служби, рехабилитацијата на жртвите на комунистичкиот режим. Иако не се поставени прецизни механизми и временски рамки за нивно спроведување, самото нивно присуство во таков документ е чекор напред. Ќе биде мал чекор напред доколку се спроведе планот за најважната од сите контроверзни теми, онаа за заедничката историја.

Во документот се предвидува историските личности за кои Заедничката историска комисија веќе постигнала компромис да бидат објавени и прифатени за општи прослави со приложен календар за 2022 и 2023 година Комисијата за последните четири години од својата работа констатирала договор за св. Свети Кирил и Методиј, Св. Климент Охридски, Св. Наум Преславски и по Цар Самуил. Од нив, во записникот експлицитно е споменат само цар Самоил, а предвидено е да се заменат натписите на неговите споменици во РСМ и конкретно на тврдината во Охрид, согласно формулата договорена од Мешовитата историска комисија. Предвидена е и непосредна измена на часот посветен на Цар Самуил во наставната програма за VII одделение на македонските училишта, согласно постигнатата компромисна формула.

Истовремено, во текстот на протоколот не се вклучени историските теми „Гоце Делчев“, „Илинденско востание“ и „ВМРО“ експлицитно спомнати во Рамковниот став, кои се всушност навистина спорните теми меѓу двете национални историографии. Нивното отсуство, како и воопшто на поновата историја, како и некој механизам за постигнување резултати за тоа во историската комисија, е сериозен проблем на целиот документ.

Поминувањето на овие теми под тепих е гаранција дека тие ќе продолжат да ги трујат билатералните односи и да потхрануваат екстремни и националистички наративи во двете земји. Говорот на омраза против Бугарија и Бугарите во Македонија е заснован и инспириран од официјалните историски наративи, кои целосно ја искривуваат бугарската етничка припадност на голем дел од населението на географска Македонија во минатото, велат од БГНЕС.

Македонските историчари од заедничката историска комисија категорично одбиваат да признаат дека Бугарите живееле во Македонија во минатото, па дури и го оспоруваат правото на сите национални преродбеници и револуционери да се самоидентификуваат како Бугари.

Иако предвидува најмалку 8-10 состаноци годишно на историската комисија, протоколот не предвидува механизам за постигнување конкретни резултати, ниту пак „санкција“ во отсуство на такви. Со оглед на досегашната работа на македонската страна на предметната комисија, голема е веројатноста таа да продолжи да се состанува, избегнувајќи ги „проблематичните“ теми како Гоце Делчев и без да доведе до реални резултати.

Од целиот текст на билатералниот протокол се чини дека на него се работеше само за да се заобиколат основните бугарски услови на сегашната Рамковна позиција и како да се укине бугарското вето, кое на бугарското општество ќе му биде претставено како прифатливо. Иако содржи референци за главните елементи на сегашната бугарска позиција, во пракса тие се празни од содржина и специфичност, а во отсуство на доволно гаранции за нивно спроведување во преговарачката рамка, тешко дека ќе се исполни. Немањето доволно специфики во однос на објективизацијата на заедничката историја, а особено на најпроблематичните историски теми како Гоце Делчев, во пракса е целосна замена на сегашната бугарска позиција.