Косово онлајн: Бугаризација на Горанците на Косовo

Голема загриженост кај автохтоните народи од муслиманска вероисповед на подрачјето на денешна Гора кон крајот на минатата година предизвика обновувањето на стариот стремеж на официјална Софија – Горанците да бидат признати како бугарско малцинство во Косово. Соговорниците на Косово онлајн објаснуваат дека на тој начин Бугарите би била вклучена во Уставот како немнозинска заедница, Косово би добило сојузник во меѓународните организации, а Горанците би добиле пасоши од ЕУ. Додаваат дека „бугаризацијата“ на Косово се засилила токму поради пописот на населението во април, што треба да стави крај на ваквиот „проект“.
Косово минатата година го посетија потпретседателот и претседател на Бугарија Илијана Јотова и Румен Радев. Најпрво Јотова од Драгаш и Призрен побара бугарската заедница да добие статус на национално малцинство и да биде вклучена во Уставот на Косово.

Кон крајот на годината во Приштина пристигна и Радев, кој истото го побара и од претседателот на Косово, Вјоса Османи.

„Софија и Приштина ги поврзува присуството на бугарската заедница во Косово. Тоа е мост на соработка меѓу двете земји и верувам дека ќе продолжиме да работиме на таков начин, да започнеме практични правни чекори оваа заедница слободно да го изразува својот идентитет, да ги зачува јазикот и културните традиции“, рече Радев.

Бугарија најде соработници во оваа мисија меѓу домашните политичари, па самиот Радев при посетата на Призрен ја отвори канцеларијата на Здружението за развој и интеграција на бугарската заедница на Косово.

Неџмидин Сејдилар, пратеник во општинското собрание на Драгаш, претставник на партијата „Движење за планината“, за Косово онлајн објаснува дека „бугаризацијата“ е нешто што Горанчани треба да го искористат за да ги платат бугарските пасоши што ги земале во претходниот период но тој е убеден дека тоа нема да се случи.

„Бугаризацијата на Горанците е нешто што треба да го платиме токму сега за неколку пасоши што некои луѓе ги земаа во минатото, почнувајќи од 2004, 2005 година, кога многу луѓе ги бркаа тие пасоши, отидоа во Софија и измислуваа приказни за како нивните прадедовци, дедовци, наводно биле Бугари за да го остварат правото на бугарско државјанство.Споменатата бројка е напумпана и има петиција која бугарска организација, чие име не се сеќавам, ја подготвила и ја доставила до Собранието на Косово. дека бугарската заедница е присутна на Косово, но по таа петиција, кога таа излезе во јавноста, луѓето се јавија и велеа дека тоа е некаква местенка. Тие рекоа дека биле измамени затоа што очекувале да им дадат бугарски пасоши за да потпишат. да не ги користи и со тоа да го претстави формирањето на бугарската заедница на Косово“, рече Сејдилар.

За посетата на бугарската потпретседателка Илијана Јотова минатата година на Драгаш, таа истакнува дека била „во мрак“.

„Според мене, посетата на бугарската потпретседателка Илијана Јотова беше во мрак и никаде на друго место во светот не сум видел висок функционер на земја која е дел од Европската унија да посети регион во сабота кога таа е неработен ден.Таа посета со својот тим и сниматели ја искористи да ги привлече луѓето кон некои изјави и презентацијата дека во Гора има бугарска заедница, а на средбата присуствуваше и првиот човек на Канцеларијата за заедници рече дека не се зборува за бугарска заедница во општина Драгаш, односно во Гора“, рече Сејдилар.

Тој посочува дека Бугарите немаат што да го уценуваат Косово да ги вклучи како национално малцинство во Уставот на Косово, но дека можеби тоа би можело да биде во интерес на Косово, кое бара сојузник за некои дополнителни отстапки во иднина бидејќи Бугарија е полноправна членка на ЕУ.

„Она што ме загрижува е дека можеби е во интерес на Косово да го вклучи бугарското национално малцинство во Уставот, имајќи предвид дека Бугарија е полноправна членка на ЕУ и дека Косово ќе бара сојузник за некои дополнителни отстапки во иднина. Мислам дека овој факт е реален, дека не го вклучуваат, туку го користат преку дипломатски канали или некои мали инвестиции, како што е реновирање на училиште кај нас. Тие сакаат да покажат дека навистина има бугарска заедница во Гора и во Косово. „Апсолутно сум сигурен дека нема ниту еден човек во Гора што се смета себеси за Бугарин, но не можам да му се налутам на ниту еден од нив што се залажува со тој бугарски пасош, па можеби на следниот попис ќе бидат регистрирани како Бугари. “ изјави Сејдилар.

Тој истакнува дека низ историјата на Горанците секогаш им се заканувало асимилација, но дека тие се жилав народ и дека тоа нема да се случи.

„Во медиумите на Горанците секогаш им се закануваше опасност од асимилација. Меѓутоа, во реалноста сме свесни за фактот дека сме многу жилав народ и тоа нема да се случи. Ако се вратиме неколку десетици години наназад, ќе видиме дека асимилацијата на Горанската заедница била загрозена и во Албанија, во тие девет села. Но, ако сега шетате низ Албанија, ќе видите дека сите се Горанци, само што таму велат Горан поради јазикот што го користат и имаат термини од албанскиот јазик што ги користат во секојдневниот говор, наставата ја следат на албански јазик… Меѓутоа, тие се и понатаму Горани, и дома и низ целиот свет. Исто така, имаме три села во Северна Македонија, каде ситуацијата е потполно иста како кај нас. Повеќето сите сакаа да не асимилираат, но никој не успеа во тоа. Така ќе биде и со овие бугарите сега, колку и Горанци од Горан или Бошњаци од околината на Призрен да се пријават како Бугари, сето тоа ќе биде поради некоја причина за да можат да го остварат правото на тој бугарски пасош што е сега навистина важи во земјите на ЕУ и нема да има вистинска асимилација“, рече Сејдилар.

Социологот и професор на Универзитетот во Приштина, Фадиљ Маљоку, за Косово онлајн вели дека бугарската влада нема аргументи за таквите барања и дека обидот за асимилација на Гораните го смета за недемократски чин.

„Бидејќи Горанците како посебна етничка група сè уште имаат проблем со етничкото, а особено со националното и културното декларирање, целта и инсистирањето тие сега да се декларираат исклучиво како Бугари поради други политички околности е апсурдна и недемократска. Апсурдно е затоа што тие имаат елементи на нивниот верски идентитет и нивните специфичности во однос на културата, јазикот и колективното наследство“, вели Маљоку.

Според Маљоку, одговорот зошто Горанците се заинтересирани за „бугаризација“ треба да се најде во „слабиот колективен етнички идентитет“.

„Според мое социолошко убедување, тоа треба да се бара и во корпусот на остварување на индивидуалните барања за подобар живот, пристојна работа за себе и за семејството. Затоа, овие индивидуални барања во нашето време во кое живееме се посилни од другите елементи што го карактеризираат, да речеме, етничкиот, верскиот или културниот идентитет. Значи, барањата на Бугарија, во овој случај, само го забрзуваат овој процес на индивидуални барања кај Гораните, бидејќи тие немаат цврсто воспоставен етнички идентитет како другите етнички групи кои живеат слободно на Косово“, заклучува Маљоку.

Проф. Д-р Радивоје Младеновиќ од Институтот за српски јазик САНУ, за Косово онлајн објаснува дека припадниците на муслиманските групи од Северна Шарпланина се разликуваат по многу нешта, така што, пред се, не може да се зборува за збиена целина. Тој додава дека административната, пописна етничка припадност на овие групи е променлива и е принудена од околностите и желбата да преживеат во областа каде што живеат. Слично е, објаснува Младеновиќ, кога станува збор за бугарската етничка припадност во овие групи.

„Не станува збор за автентична етничка припадност, „етничка припадност на срцето“, како што ја нарекуваат некои од истражувачите на етничкиот идентитет. и често се работи за и личен интерес: со прифаќање дека некој има бугарско потекло, станува државјанин на земја која е во Европската заедница и чиј пасош дозволува бројни привилегии“, вели тој.

Младеновиќ додава дека може само да се шпекулира за бројот на членовите на овие групи кои прифатиле бугарско државјанство.

„Од разговорите со членовите на овие групи, и со некои кои исто така поседуваат бугарски пасош, ми беше кажано дека никој не ја знае точната бројка, бидејќи често не ги известуваат другите дека потпишале формулар за влез во Бугарија со кој го потврдуваат нивното бугарско потекло. , и дека добиле пасош Според, повторно, официјално непотврдени податоци, во последните петнаесет години на бугарските универзитети на сметка на бугарската држава студирале околу 150 новопечени Бугари од овие парохии“, наведува нашиот соговорник.

Според него, желбата на Бугарија да асимилира одредени етнички групи не е ништо ново.

„Од самиот почеток на создавањето на современите народи и држави на Балканскиот Полуостров во 19 век, во Бугарија е постојан став дека сите словенски групи од Егејот до Црното Море се бугарски и дека членовите на овие групи зборувајте бугарски дијалекти. Бидејќи станува збор за многу разновидни дијалектни системи, ова е глупост што сепак опстојува во Бугарија. Новите историски околности, кога Бугарија стана дел од Европската заедница, ја зголемија агилноста и агресивноста во спроведувањето на „Ограничете ги Бугарите“. Проектот може да се забележи. Резултатот од ова е прогласувањето на Горан, Жупљан, Подгоранец и Ораховчанец за носители на бугарскиот јазик и бугарскиот етнички идентитет“, вели Младеновиќ.

Проектот даде резултати во Албанија, бидејќи дел од Гораните во девет горански села во Албанија ја прифатија бугарската етничка припадност. Истото се случи и со некои други словенски групи во Албанија. Ова доведе до фактот дека постоењето на бугарското национално малцинство беше официјално прифатено во Албанија. Сепак, нашиот соговорник не верува дека на Косово ќе има многу луѓе кои на пописот ќе се изјаснат како Бугари.

„Не знам како членовите на овие словенски групи административно ќе се изјаснат за својата етничка припадност. Она што го знам е дека мнозинството од словенското население во Гора, Жупа и Подгора емигрирало по 1999 година. Колку од нив емигрирале во земјите на Европската унија со бугарски пасоши може само да се шпекулира.А што ќе се случи со барањето на претседателот на Бугарија да го признае статусот на бугарското национално малцинство врз основа на декларацијата на некои членови на овие групи?Претпоставувам дека зависи од резултатите на Попис, од друга страна, не верувам дека ќе има многу што ќе се изјаснат за Бугари на пописот“, заклучува Младеновиќ.

Извор: Косово Онлајн