На повидок е крај на едногласното донесување одлуки во ЕУ

Зголеменото блокирање на договорите од страна на Унгарија ги натера властите да го преиспитаат овој метод на гласање во ЕУ.

Европската Унија има правило дека одлуките за најважните прашања, како што се надворешната политика, даноците или приемот на нови членки, се донесуваат едногласно. Ова значи дека дури и само една членка може да блокира договор на сите други, што Унгарија често го правеше во последниве години, користејќи го своето право на вето како средство за политички притисок.

Оваа ситуација сè повеќе го попречува начинот на кој функционира Европската Унија. Како резултат на тоа, незадоволството расте во Брисел и сè повеќе земји бараат начини да го заобиколат правилото за едногласност, барем во одредени области. Идејата е побрзо и полесно да се донесуваат одлуки, со гласање со мнозинство гласови.

Сепак, во надворешната и безбедносната политика ова станува сè потешко. На пример, 19-тиот пакет санкции против Русија, кој моментално е во фаза на преговори, мора да биде одобрен од сите земји-членки на ЕУ. Дури и во даночната политика, или кога станува збор за пристапување на нови членки на ЕУ, една земја може да стави вето на која било одлука.

Ова „не е морално погрешно“, вели Николај фон Ондарца од Германската фондација за наука и политика за Deutsche Welle. На крајот на краиштата, ова се „клучни области на националниот суверенитет“. Државите не сакаат да бидат надгласани кога станува збор за сопствените интереси, објаснува политикологот. На пример, во Германија ова е случај кога станува збор за политиката на ЕУ кон Израел.

Проблемите се јавуваат, како што наведува Фон Ондарца, бидејќи Унгарија честопати не дејствува врз основа на самата суштина на прашањето, туку го користи своето право на вето за да ги „уценува“ другите членки за други прашања.

Во жаргонот на ЕУ, ова се нарекува „тактичко вето“. Орбан често ги блокира одлуките токму кога станува збор за политиката на ЕУ кон Украина. На пример, помошта за Украина во износ од околу 6,6 милијарди евра од Европскиот мировен фонд сè уште не може да се исплати. Будимпешта е исто така против евентуалното членство на Украина во ЕУ, наведувајќи, меѓу другите причини, стравот дека ЕУ би можела да биде вовлечена во војна со Русија.

Сепак, владата на Виктор Орбан на крајот се согласи со сите 18 пакети санкции против Русија усвоени досега.

Ретко е другите членки да ја користат оваа тактика, вели Фон Ондарца. Кипар, на пример, ги блокираше санкциите врз Белорусија во 2021 година со цел да постигне построг пристап кон Турција.

Данскиот министер за надворешни работи, Ларс Локе Расмусен, предупреди дека ЕУ има уставен проблем, бидејќи брзината на донесување одлуки е одредена од најбавниот брод во конвојот. Затоа се повеќе се зборува за иновативни решенија што би овозможиле донесување одлуки со мнозинство.

На германска иницијатива, минатата година беше формирана „Група на пријатели“ со 12 земји. Покрај Германија, тоа се Белгија, Данска, Италија, Луксембург, Романија, Словенија, Финска, Франција, Холандија, Шведска и Шпанија.

Тие предлагаат санкциите, човековите права и цивилните мисии да се одлучуваат со квалификувано мнозинство, додека би постоела заштитна мрежа за клучните интереси. Сепак, ваквите предлози би требало да бидат одобрени од сите 27 шефови на држави и влади на ЕУ.

Според дипломат од ЕУ, некои земји во групата сакаат да ја прошират дискусијата на даночната политика, со цел и таму да го омекнат принципот на единство. Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, во своето обраќање за состојбата на Унијата на почетокот на септември, исто така се залагаше за реформирање на процесот на донесување одлуки за да се избегнат блокади. Таа рече дека ЕУ треба да се ослободи од „оковите на едногласноста“ во некои области.

Постојат три основни начини на донесување одлуки во Европската Унија. Најчест е гласањето со квалификувано мнозинство, кое се применува во најголем број области, од внатрешниот пазар, енергијата и транспортот, до заштитата на животната средина и земјоделството.

За да биде усвоена една одлука, таа мора да биде поддржана од најмалку 55% од земјите-членки (моментално 15 од 27) што претставуваат најмалку 65% од населението на ЕУ. Ова се нарекува принцип на „двојно мнозинство“.

За помали и процедурални прашања се користи просто мнозинство, каде што е доволно мнозинството држави да бидат „за“.

Сепак, во најчувствителните области, правилото за едногласност сè уште важи, што значи дека сите членки мора да се согласат. Едно вето е доволно за да се поништи одлуката. Овој принцип е задолжителен во прашањата за надворешна и безбедносна политика, при одлучување за даночната политика и при прием на нови членки. Тука се јавуваат најголемите проблеми, бидејќи правото на вето често се користи не поради самата тема на гласањето, туку како средство за политички притисок.

Друга можност за олабавување на принципот на единство во ЕУ е промена на Договорот за ЕУ, на пример во контекст на пристапување на нова членка, вели Фон Ондарца. За ова би била потребна и согласност од сите 27 земји-членки, поради што германскиот политиколог во моментов смета дека таквата согласност е „политички малку веројатна“.

Доколку членките продолжат да ја прошируваат својата „група на пријатели“, тие би можеле да извршат поголем притисок врз другите земји подоцна да ја спроведат одлуката на мнозинството. Сепак, според фон Ондарца, Унгарија веројатно ќе мора да плати многу висока цена во иднина за да се откаже од моќната алатка на ветото.

И во Брисел „групата пријатели“ се смета за средство за вршење притисок, изјави за DW еден дипломат од ЕУ.

Унгарија е сè поизолирана. Европската комисија моментално работи на план за користење на замрзнатите руски средства за обнова на Украина. Според Reuters, Комисијата бара начини да го заобиколи унгарското вето уште од самиот почеток.

Share on Facebook

Tweet

Follow us

Save