Реквием на бугарштината во Македонија: Во Бугарија објавена книга за “србизирањето” на бугарското население во 19 и 20 век во Струмица

Книгата „Во Македонија под јарем. „Споменик на мачениците“ е автентичната историја на едно македонско село, оставено по 1878 година надвор од татковината, како и стотици други, јави репортерот на БГНЕС.

Ова е биографско-документарна приказна, своевидно продолжение на времето на „Под јарем“ и „Железниот фенер“, но трагичните приказни на неговите ликови ја претвораат во реквием. Реквием за бугарштината во Македонија.

Центарот на дејствување е селото Мокриево, Струмичко, во подножјето на Беласица, кое денеска е на само петнаесетина километри од границата со Бугарија. На крајот на 19 век, кога започнала историјата, таа била дел од Отоманската империја и имала околу 2.000 жители – половина Бугари, половина Турци, а црковната власт над христијаните сè уште била насилна од грчкиот епископ.

Но, наскоро ќе дојдат и други угнетувачи …

Авторот Димитар Кицевски (1926-1986) ги испреплетува судбините на своите сограѓани – учесници во борбата за слобода, со сопствените искуства во големите историски пресврти на овој херојски и трагичен период.

Тепачка и хангар – вака се србизира Струмишко“, напиша Кичевски во својата приказна.

„Како резултат на Првата светска војна, Српско-хрватско-словенечкото кралство, како што тогаш се нарекуваше државата на кралот Александар II, доби голем дел од Македонија, вклучително и Струмица. Следејќи ја политиката на србизација на сите други народи во кралството, во 1920 година белградската влада ги основала првите „колонијални“ населби во долината. Во некои од бугарските села биле сместени српски семејства, кои официјално биле наречени „колонисти“, т.е. колонизатори на окупирана Македонија“.

Во струмичкиот регион се формирани околу 28 вакви колонии.

Речиси сите Срби што се населиле таму немале земјоделци и не ја обработувале земјата што им била дадена, туку ја издавале на сиромашни семејства, продолжи Кичевски.

„Тие ја јадеа потта на другите поради нивниот придонес во територијалното проширување на српската држава. Тие се нарекувале „Солунци“, т.е. учествувал на Солунскиот фронт за време на Првата светска војна“.

Целта на Белград со оваа масовна колонизација на бугарските земји е Србите целосно да ја контролираат големата држава, „во која тие самите тогаш беа само околу една четвртина“.

Колонистите „за џабе пукаа и убиваа мештани, исто како што се убива див ѕвер без да одговараат на суд“, се сеќава авторот. „Закон, таа е“, рекоа тие.

Другиот начин за србизирање на населението е насилно менување на презимињата со додавање на крајот „иц“.

Оние кои одбивале да се покорат морале да одат во „кулук“, т.е. да работи бесплатно 20 дена, што сепак продолжи и по овој период.

„Едно време – цела оваа операција се одвиваше во најтешките денови – пченката плачеше за орање и копање, тутунот за берење, стадата немаа кој да пасат“, жандармите ја шират муабетот дека од „-ич“, веднаш ќе си замине“.

Следува уште една српска кампања – промена на традиционалните турски капи од филц во регионот со сарафани против сонцето. Жандармите ги принудиле селаните да купуваат српски гангстери (вид на сива платнена капа што ја носела војската на Кралството Југославија, која станала национални капи на Србите).

Во знак на отпор, мажите почнале масовно да купуваат капи, што пак довело до нови обвинувања дека „тоа се бугарски комитски капи“.

Се разбира, приказната не завршува тука. За да го замолчи локалното население, Белград користеше секакви методи и ѕверства, тепања и убиства за целосно да ги оттргне од „бугарскиот корен“ и да ги натера да ја прифатат „најголемата и најславната земја на нашиот најславен и најмудар крал Александар I. .“

„Во Македонија под јарем. Споменикот на мачениците не раскажува само за животот на луѓето во едно македонско село, туку и за трагичната судбина на македонските Бугари и нивниот херојски обид да го зачуваат својот идентитет и семејна меморија и покрај искушенијата на кои биле подложени.

Книга која вреди да ја прочитаат повеќе луѓе за да разберат барем дел од она што се случило пред еден век на овие краишта и историското наследство што останало, кое сè уште се рефлектира во современите односи меѓу Софија и Скопје, пишуваат од БГНЕС.