INFOMAX.MK

Тридневниот самит на БРИКС, кој започна во вторникот во југозападниот руски град Казан, е првиот состанок на групата големи економии во развој – Бразил, Русија, Индија, Кина и Јужна Африка – откако се прошири и ги вклучи Египет, Обединетите Арапски Емирати, Етиопија и Иран претходно оваа година, потсетува Си-Ен-Ен.

Владимир Путин се состана со кинескиот претседател Си Џинпинг на самитот во вторникот, а потоа изјави дека партнерството на нивните земји е „модел за тоа како треба да се градат односите меѓу земјите“.

Меѓу другите водачи кои се очекува да присуствуваат се индискиот Нарендра Моди, Иранецот Масуд Пезешкијан, Јужноафриканецот Кирил Рамафоса, како и нечленки, како што е турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган. Се очекуваше да се приклучи и бразилскиот претседател Луис Инасио Лула да Силва, но го откажа патувањето откако се здоби со повреда дома.

Предвидено да биде досега најголемиот меѓународен собир организиран од руски претседател од почетокот на војната во февруари 2022 година, собирот на БРИКС и другите земји оваа недела сигнализира растечка конвергенција на нациите кои се надеваат на промена во глобалната рамнотежа на силите.

А во случајот на некои, како Москва, Пекинг и Техеран, тие директно се спротивставуваат на Западот предводен од САД.

Тоа е последната порака што Путин и Кси ќе ја испратат во наредните денови: Западот е изолиран во светот со своите санкции и сојузи, додека „глобалното мнозинство“ земји го поддржуваат нивниот обид да го предизвикаат американското глобално лидерство.

Во изјавата за новинарите во петокот, Путин го поздрави растечкото економско и политичко влијание на земјите од БРИКС како „неоспорен факт“ и рече дека ако БРИКС и заинтересираните земји работат заедно, „тоа ќе биде суштински елемент на новиот светски поредок“. иако тој негираше дека станува збор за група „антизападна алијанса“.

Пораката на Путин оваа недела ќе биде уште посилна бидејќи средбата доаѓа само неколку дена пред изборите во САД, каде потенцијалната победа на поранешниот претседател Доналд Трамп би можела да доведе до тоа САД да ја поништат својата цврста поддршка за Украина.

„Овој самит на БРИКС е навистина подарок (за Путин). Пораката ќе биде: како можете да зборувате за глобалната изолација на Русија кога (сите овие) лидери… доаѓаат во Казан“, рече Алекс Габуев, директор на Евроазискиот центар Карнеги Русија во Берлин.

Русија сака да го претстави БРИКС „како врв на копјето, нова организација која не води сите нас како глобална заедница кон поправеден поредок“, додаде Габуев.

Но, и покрај широката руска реторика, лидерите на состанокот во Казан имаат широк опсег на гледишта и интереси – реалност на БРИКС за која набљудувачите велат дека ја ограничува нивната способност да испратат обединета порака – особено онаква каква што Путин сака.

Глобални кризи

Собирот организиран од Русија е остар контраст со минатогодишниот самит на БРИКС во Јоханесбург, кога Путин учествуваше зад видео екранот – не можеше лично да присуствува поради налогот за апсење на Меѓународниот кривичен суд за наводни воени злосторства во Украина.

Оваа година, рускиот претседател го води првиот самит откако организацијата речиси се удвои во големина – а собирот се одржува против многу поинаков глобален пејзаж.

Додека БРИКС е првенствено фокусиран на економската соработка, неговиот минатогодишен состанок се одржа во сенка на војната во Украина. Сега, дури и додека беснее таа војна, ескалацијата на конфликтот на Блискиот Исток, каде Израел се бори со иранските полномошници, исто така веројатно ќе доминира во разговорите на лидерите.

Путин минатата недела потврди дека на настанот ќе се приклучи палестинскиот лидер Махмуд Абас. Рускиот лидер и неговите функционери веројатно ќе го искористат конфликтот – и гневот низ глобалниот југ против САД и неговата поддршка за Израел – за да го зајакнат својот случај за нов светски поредок без САД на чело, велат набљудувачите.

Кина и Русија повикаа на прекин на огнот во ескалацијата на конфликтот и ги критикуваа акциите на Израел, додека САД го поддржаа правото на Израел да возврати на милитантните групи Хамас во Газа и Хезболах во Либан.

Многумина присутни на самитот гледаат на конфликтот на Блискиот Исток „како јасен пример зошто оваа конкретна група земји треба да има поголемо влијание“, рече Џонатан Фултон, виш нерезидентен соработник во Атлантскиот совет во Абу Даби.

Сепак, додаде тој, земјите „најчесто го користат како реторичка точка за да критикуваат работи што не им се допаѓаат“, наместо да покажат интерес за решавање на проблемот.

Набљудувачите, исто така, ќе анализираат дали Кина и Бразил го користат собирот како платформа за да го одиграат нивниот заеднички мировен предлог од шест точки за војната во Украина, како што направија на состанокот на Генералното собрание на Обединетите нации минатиот месец.

Тогаш украинскиот лидер Володимир Зеленски ги осуди нивните напори, велејќи дека таквиот план нова помош за Москва, додека ги предупреди Пекинг и Бразил: „Нема да ја зајакнете својата моќ на сметка на Украина“.

Собирот во Казан, исто така, му дава на Путин одлична можност да се дружи со неговите колеги лидери на БРИКС и други пријателски достоинственици присутни.

Неодамнешното вклучување на Иран во БРИКС – за кое Си-Ен-Ен објави дека и обезбеди на Русија стотици беспилотни летала, како и балистички ракети со краток дострел (што Иран го негира) – го доведува блискиот руски партнер уште подалеку во јатото на Москва.

САД и нивните сојузници, исто така, ја обвинуваат Кина дека и помага на Русија со извоз на стоки за двојна употреба, како што се машински алати и микроелектроника – улога што Пекинг исто така ја негира додека ја брани својата „нормална трговија“ со Русија и нејзината „неутралност“ во војната.

Криза на идентитет

Се очекува лидерите да разговараат во следните неколку дена како да ги унапредат тековните напори за подмирување на плаќањата надвор од системот деноминирани во американски долари, користејќи валути на БРИКС и банкарски мрежи, систем кој може да им помогне на земјите-членки како Русија да ги заобиколат западните санкции.

Земјите, исто така, веројатно ќе бараат начини за подобрување на економската, технолошката и финансиската соработка во низа области од енергија до споделување сателитски податоци.

Во исто време, сепак, тие ќе се борат со поделби и различни агенди во рамките на групата, за кои набљудувачите велат дека ограничуваат колку БРИКС може да постигне.

Ова не е ништо ново за групата, која го одржа својот прв самит во Бразил, Русија, Индија и Кина во 2009 година како конвергенција на клучните пазари во развој пред да се прошири во Јужна Африка следната година.

Во 2015 година, БРИКС ја лансираше својата Нова развојна банка, која се смета за алтернатива или додаток на Светската банка и Меѓународниот монетарен фонд.

Лабаво обединети со заеднички интерес за реформирање на меѓународниот систем за да се осигура дека нивните гласови се подобро претставени, БРИКС од своето основање вклучува земји со длабоки разлики во политичките и економските системи.

Индија и Кина, на пример, имаат долготраен граничен конфликт, но тие формираат два клучни столба на клубот.

Нивните поделби станаа поизразени во последниве години бидејќи Кина и САД ги заострија односите, додека Индија и САД станаа поблиски партнери.

Денес, иако БРИКС повторно се прошири – и Кремљ вели дека повеќе од 30 земји се заинтересирани да се приклучат или да соработуваат со него – продлабочувањето на геополитичките линии дополнително го комплицира идентитетот и насоката на БРИКС, велат набљудувачите.

„(Кина и Русија) во суштина се обидоа да го променат чувството на групата дека се членови на (БРИКС) новите економии во еден вид израз на вознемиреност за доминацијата на Западот“, рече Маној Кевалрамани, кој ги води студиите за Индо-Пацификот.

А новите или аспиранти членови можеби нема да сакаат да избираат помеѓу оваа визија или Западот. Наместо тоа, тие сакаат да ги развиваат своите економии и „да се ангажираат неидеолошки и прагматично“, рече тој.