6 милијарди евра од ЕУ за Западен Балкан – ревизорите предлагаат строга контрола на средствата

Предложениот капацитет за реформи и раст од 6 милијарди евра за земјите од Западен Балкан треба да им помогне да ги исполнат условите за членство во ЕУ.

Во објавеното мислење, Европскиот суд на ревизори сугерира дека овие дополнителни пари на ЕУ треба подобро да се заштитат.

Економската конвергенција меѓу шесте земји од Западен Балкан (Албанија, Босна и Херцеговина, Косово, Црна Гора, Македонија и Србија) и ЕУ се сметаше за недоволна многу години.

Како одговор, во ноември минатата година, Европската комисија предложи создавање на специфичен финансиски инструмент, Фонд за реформи и раст за Западен Балкан, како дел од новиот план за раст на регионот. Објектот има за цел да го поттикне економскиот раст, да ја зголеми социо-економската конвергенција со земјите од ЕУ и да го забрза усогласувањето со вредностите и законите на ЕУ со поглед на идното пристапување во ЕУ.

Ревизорите на ЕУ го поздравуваат воведувањето построги услови за финансирање со поврзување на плаќањата со исполнувањето на условите што треба да се постават во реформските агенди за различни земји.

„Сепак, постои ризик условите за исплата да не се доволно амбициозни и индикаторите да не се доволно јасни и мерливи. Исто така, останува тешко да се осигура дека реформите ќе бидат одржливи, особено со оглед на слабиот административен капацитет на регионот“, рече Лаима Лиучија Андрикиена, членка на ЕЦА.

Дополнително, „Европската комисија не само што треба да прави опсервации, туку треба да може и да побара од владите на Западен Балкан соодветно да ги разгледаат и изменат нивните реформски агенди“.

Ревизорите на ЕУ, исто така, предлагаат изготвување на релевантни насоки за проценка на задоволително исполнување на условите за плаќање утврдени во реформските агенди.

Во рамките на олеснувањето за периодот 2024-2027 година се предвидува поддршка до 6 милијарди евра (2 милијарди евра неповратна поддршка и 4 милијарди евра заеми).

Имајќи предвид дека преку 14 милијарди евра веќе се ставени на располагање на претпристапните земји (вклучувајќи ја и Турција) во тековниот буџет на ЕУ, ревизорите нагласуваат дека износите што треба да се обезбедат преку овој објект претставуваат значително зголемување (над 40%) во проценетиот финансирање за земјите од Западен Балкан до 2027 година.

Ревизорите забележуваат дека и предлогот за олеснување и планот за раст објаснуваат зошто економиите од Западен Балкан треба дополнително да се спојуваат со ЕУ.

Планот, исто така, наведува различни придобивки што предложените мерки ќе ги донесат во регионот. Меѓутоа, во отсуство на проценка на влијанието или аналитички документ, ревизорите на ЕУ не беа во можност да го проценат степенот до кој целната поддршка од 6 милијарди евра веројатно ќе придонесе за постигнување на главните цели на објектот.

На крајот, ревизорите предлагаат појаснување на некои одредби од предлогот што се однесуваат на ревизорските права на Европскиот суд на ревизори и пристапот до податоците и документацијата со цел да се обезбеди правилен надзор.

На 8 ноември 2023 година, Комисијата предложи создавање на Реформа и механизам за раст за Западен Балкан како дел од новиот план за раст на регионот. И Европскиот парламент и Советот побараа од ЕЦА да го даде своето мислење за предлогот, во случајот со Советот, до 9 февруари 2024 година.

Новиот план за раст за Западен Балкан се заснова на четири главни столба, кои имаат за цел:

• Зголемување на економската интеграција со заедничкиот пазар на Европската унија, под услов Западен Балкан да се усогласи со правилата на единствениот пазар;

• Промовирање на економската интеграција во рамките на Западен Балкан преку Заедничкиот регионален пазар, врз основа на правилата и стандардите на ЕУ, што потенцијално би можело да ги зголеми нивните економии за 10%.

• Забрзување на фундаменталните реформи, вклучително и кластерот на основи, за поддршка на Западен Балкан кон членството во ЕУ, подобрување на одржливиот економски раст, вклучително и привлекување странски инвестиции и зајакнување на регионалната стабилност.
• Зголемување на финансиската помош за поддршка на реформите преку механизам за реформи и раст за Западен Балкан за периодот 2024-2027 година.

Врз основа на овој План, секоја земја-партнер од Западен Балкан ќе биде поканета да подготви реформска агенда врз основа на постоечките препораки, вклучувајќи ги оние од годишниот пакет за проширување и програмите за економски реформи (ЕРП).