Трамп го усвои Законот за демократија во Западен Балкан: Kорупцијата „вклучително и меѓу клучните политички лидери“ како една од најголемите пречки за економски и политички напредок – ќе има и санкции

Во Законот конкретно се наведува корупцијата „вклучително и меѓу клучните политички лидери“ како една од најголемите пречки за економски и политички напредок.

Во значаен потег што ги одразува тековните загрижености за демократското назадување во делови од Европа, Конгресот на Соединетите Американски Држави го вклучи Законот за демократија и просперитет во Западен Балкан во Законот за овластување за национална одбрана (NDAA) за фискалната 2026 година.

NDAA е серија федерални закони на САД што Конгресот ги донесува годишно за да го специфицира буџетот, расходите и политиките за Министерството за одбрана на САД (DoD), како и поврзаните програми за национална безбедност во Министерството за енергетика и други агенции.

Овогодинешниот закон за одбранбена политика, кој овластува приближно 901 милијарда долари воени трошоци, беше усвоен од двата дома со силна двопартиска поддршка и беше потпишан од претседателот Доналд Трамп на 18 декември.

Овогодинешниот NDAA ја потврдува посветеноста на САД кон европската безбедност преку засилена соработка во ракетната одбрана, балтичките иницијативи и програмите поврзани со НАТО, додека истовремено обезбедува скромни 800 милиони долари помош за Украина во текот на две години – сигнализирајќи одржлива, но намалена поддршка во услови на притисок на администрацијата за побрзо мировно решение.

Иако голем дел од фокусот на западните медиуми на NDAA беше фокусиран на одредбите што ги поддржуваат европските одбранбени обврски, вклучувањето на делот за Западен Балкан во голема мера помина под радарот, и покрај нивното значење во однос на политиката на САД кон регионот, особено Србија.

Законот за демократија и просперитет на Западен Балкан се издвојува по својата експлицитна и детална проценка на демократските предизвици во регионот. Меѓу шесте опфатени земји – Албанија, Босна и Херцеговина, Косово, Црна Гора, Северна Македонија и Србија, само Србија добива посебно внимание за своите изборни практики и пошироки прашања поврзани со управувањето.

Изборни нерегуларности и демократски загрижености во Србија

Се наведуваат детали директно од извештајот на Канцеларијата на ОБСЕ за демократски институции и човекови права (ОДИХР), законодавството изразува „длабока загриженост“ за состојбата на демократијата во Србија по парламентарните и локалните избори одржани на 17 декември 2023 година и нивните последици.

Мисијата на ОДИХР ги истакна неправедните услови што го поткопаа интегритетот на гласањето. Набљудувачите документираа бројни процедурални недостатоци, како што се недоследна примена на заштитните мерки за време на гласањето и броењето, честа пренатрупаност на гласачките места, кршење на тајноста на гласањето и широко распространети случаи на групно гласање. Во некои случаи, извештајот препорача повторување на гласањето на одредени места поради овие нерегуларности. Овие наоди создаваат слика за изборна средина наклонета во корист на владејачката партија, покренувајќи прашања за еднаквите услови за играње кои се неопходни за вистинска демократска конкуренција.

Усложнувајќи ги овие загрижености, американскиот закон забележува дека српските власти постојано ги обвинуваат претежно мирните демонстранти, опозициските партии и организациите на граѓанското општество за обид за дестабилизација на владата. Оваа реторика е опишана како „загрижувачко тврдење“ што претставува закана за безбедноста и слободата на клучните општествени актери кои играат витална улога во повикувањето на одговорност на власта. Ваквите обвинувања, според законодавството, придонесуваат за атмосфера на заплашување што ја еродира јавната доверба и го задушува несогласувањето.

Борба против корупцијата и дезинформациите преку санкции

Корупцијата се појавува како друга централна тема, идентификувана како сеприсутно прашање што го задушува напредокот низ целиот Западен Балкан.

Законот конкретно ја наведува корупцијата „вклучително и меѓу клучните политички лидери“ како една од најголемите пречки за економски и политички напредок. Го поврзува овој проблем со кампањите за дезинформации што ја еродираат довербата во демократските институции и изборниот процес. Се вели дека овие предизвици напредуваат во средини карактеризирани со автократски тенденции или длабоки партиски поделби, опис што тесно се совпаѓа со набљудувањата на политичкиот пејзаж на Србија под продолжено владеење на Српската напредна партија на Александар Вучиќ.

За да се справат со овие закани, законодавството воведува робусни механизми. Најзначајно, го овластува претседателот да воведе санкции најдоцна 90 дена по донесувањето на законот за секое странско лице вклучено или обид за корупција поврзана со Западен Балкан. Ова вклучува дела извршени од или во име на регионалните влади, како и сегашни или поранешни функционери.

Санкциите се однесуваат на оние кои ги поткопуваат демократските процеси, институциите или вршат сериозни кршења на човековите права, со потенцијални мерки кои вклучуваат замрзнување на средства и забрани за визи. Ова ги кодифицира и зајакнува постојните извршни власти, правејќи ги законска обврска, а не дискрециона.

Како дополнување на казнените мерки, на државниот секретар му е наложено да започнеиницијатива против корупција. Преку проширена техничка помош, размена на најдобри практики и програми за обука, овој напор има за цел да ги зајакне цивилните органи за спроведување на законот, судските системи и административните тела. Посебен акцент се става на зајакнување на националните стратегии за борба против корупцијата за да се насочи политичката корупција во критични области како што се судството, органите за надзор на изборите и јавните набавки.

Во врска со странските влијанија, законодавството предупредува на опасностите што ги претставува зависноста од руските фосилни горива и природен гас, кои ги поврзуваат регионалните економии и политика со Москва, попречувајќи ги европските аспирации. Во него се прогласува дека намалувањето на оваа зависност е национален интерес на САД. Слично на тоа, растечката улога на Кина е означена како потенцијално штетна за стратешката конкуренција, демократијата и европската економска интеграција.

Нормализација на односите помеѓу Србија и Косово

Посебен дел се однесува на односите меѓу Србија и Косово, гледајќи го Охридскиот договор посредуван од ЕУ од февруари 2023 година како позитивен чекор кон нормализација. Двете страни се повикуваат веднаш да постигнат напредок во неговиот анекс за имплементација. По доволен напредок, САД треба да истражат подобрени билатерални врски, вклучително и стратешки дијалози и подлабоки економски инвестиции. Клучно е што законот ја потврдува политиката на САД против застапување на размена на територии, поделби или прецртување на етнички граници како решенија за спорови, наместо тоа дава приоритет на поддршката за плуралистички демократии за да се избегнат историски етнички конфликти.

Овој развој сигнализира двопартиски конгресен консензус за потребата од поцврст ангажман на САД во Западен Балкан во услови на глобални неизвесности. Со вградување на овие мерки во закон за одбрана што мора да се донесе, Конгресот обезбеди тие да имаат правна тежина, потенцијално преобликувајќи ја американската дипломатија кон Србија и нејзините соседи во наредните години.

Share on Facebook

Tweet

Follow us

Save