Ако пукне овој балон ќе се оствари најлошиот кошмар за сите економисти! – Големата депресија ќе се чини како убав период во историјата

ПАНДЕМИЈА, заклучување, затворање граници, блокада на Суецкиот канал, повеќекратен раст на транспортните трошоци, пораст на цените на храната и енергијата (нафта, гас, струја), „печатење пари“, „пари од хеликоптер“ и конечно војната во Украина. Ова се само некои од причините за растот на цените во поголемиот дел од светот. Се чини дека може да им се придружи уште еден, потенцијално еден од најразорните, а тоа е економското забавување во Кина.

Според проценката на Bloomberg Economics, кинеската економија би можела да порасне за само 2 отсто оваа година поради заклучување и други економски проблеми, додека економијата на САД би можела да порасне за 2,8 отсто. Тоа ќе биде прва година од 1976 година кога БДП на САД порасна повеќе од кинескиот.

За време на пандемијата, се очекуваше вкупната кинеска економија да стане поголема од вкупната економија на САД уште во 2028 година. Но, веќе кон крајот на 2021 година, очекувањата беа ревидирани до 2033 година, а тие може дополнително да се одложат. Бруто домашниот производ (БДП) на Соединетите Држави по глава на жител е над 60.000 долари, додека БДП по глава на жител на Кина е околу 12.000 американски долари, така што Кина е сè уште многу далеку од Соединетите држави во овој поглед.

Проблемите во кинеските гиганти за недвижнини се појавија во 2021 година, тие сè уште немаат објавено финансиски извештаи

Годините од пандемијата од 2020 и 2021 година беа релативно безболни за Кина. Во првата година, кога Европа и САД имаа голем пад на БДП, Кина порасна за 2,3 отсто. Во втората година од пандемијата, 2022 година, БДП порасна за 8,1 отсто, поради економското закрепнување на ЕУ и САД и растот на извозот на Кина на овие пазари, од кои во голема мера зависи кинеската економија.

Но, иако во голема мера предизвика пандемска криза, се соочи со свои внатрешни макроекономски проблеми. Секторот на недвижности, еден од столбовите на кинеското економско чудо со децении, беше очигледно пренадуван, а до крајот на 2021 година се наѕираше можноста за криза.

За да го „издува“ балонот, чие пукање би довело до економски колапс, владата во Пекинг ги воведе таканаречените три црвени линии што мора да ги исполнат инвеститорите во недвижности за да продолжат да позајмуваат пари. Во исто време, кинеските финансиски регулатори побараа од локалните банки да го отежнат и да го одолговлечат одобрувањето на процедурите за хипотекарно кредитирање за да им отежнат на индивидуалните купувачи да позајмуваат пари за да купат недвижен имот.

Ова доведе до големи проблеми во бизнисот на компаниите за недвижнини, од кои некои пропаднаа, а погодени се и мега-компаниите како гигантите за недвижнини Евергранде, Каиса и Синик холдингс. Сите три компании котираа на берзата во Хонг Конг, а откако нивната цена драстично падна, тргувањето беше стопирано неколку пати.

Уште во декември 2021 година, кредитната агенција „Фич“ објави дека гигантот за недвижнини „Евергранд“ престанал да ги отплаќа долговите и го намалил рејтингот на компанијата за „ограничено неисполнување на обврските“, бидејќи компанијата не го платила долгот на камата за две доспеани обврзници, дури и за време на чекањето период од 30 дена. Проценетиот вкупен долг на компанијата беше 300 милијарди долари.

Евергранд допрва треба да ги објави финансиските резултати за минатата година, како и два други гиганти за недвижнини, Каиса и Синик. Изјавите на челниците на Комунистичката партија сугерираат дека државата нема намера да интервенира за спас на фирмите.

Партијата навести дека нема намера да го спасува Евергранд и нејзиниот основач милијардер, бидејќи тоа би било спротивно на политиката за „заеднички просперитет“ на претседателот Си Џинпинг, која има за цел поправедно распределување на богатството во општеството. Корупцијата и нееднаквоста се зголемени проблеми во Кина, а политичарите се десетици пати побогати отколку на Запад.

Сепак, Пекинг сака да се погрижи проблемите на Евергранд да не станат системски проблем, кој би можел да ја урне другата светска економија и брзо да се прелее на остатокот од светот. Како резултат на тоа, кинеската централна банка „испумпа“ 188 милијарди долари во кинеската економија во декември со намалување на стапката на задолжителната резерва на банките.

Кина стана исто толку задолжена како САД и Европската унија

Познато е дека САД и Европа се високо задолжени земји, но многумина ќе се изненадат што Кина е подеднакво задолжена. Во 2012 година, јавниот долг на централната влада на Кина изнесуваше ниски 34,4 проценти, а до оваа година се искачи на повеќе од 70 проценти. Ова е многу голем раст, но сепак е релативно пониско ниво на задолженост од централните влади во Европа и САД, а особено во Јапонија.

Но, кога ќе се погледне вкупниот долг на економијата, кој покрај државата ги вклучува и долговите на граѓаните и компаниите (освен финансиските), тогаш вкупната задолженост на кинеската економија дојде на исто ниво како задолженоста на вкупната економија во САД или ЕУ.

Кина силно се задолжува од 2008 година, кога вкупниот долг на државата, домаќинствата и компаниите изнесуваше 140 отсто од БДП. Во исто време, вкупниот долг во САД и ЕУ беше околу 240 отсто од БДП, многу повеќе. Но, до пандемијата, кинеската економија масовно се задолжуваше, во сите сегменти, додека уделот на долгот кон економиите на Европа и САД порасна само малку, па дури и стагнираше.

Долгот на компаниите (без финансискиот сектор) порасна најмногу, од 95 отсто во 2008 година на 160 отсто во 2020 година. Кинеската економија е повеќе задолжена во апсолутна вредност од економиите на еврозоната. Во првиот квартал од 2022 година, кинеската економија (граѓаните, компаниите и владата) додаде 2.500 милијарди долари долг, најмногу од која било економија, бидејќи САД додадоа 1.500 милијарди долари, а еврозоната дури и го намали својот вкупен долг.

Кинезите најмногу сакаат да инвестираат во недвижнини, тие се многу поважни отколку на Запад

На прв поглед вкупниот долг на стопанството и проблемите во кинескиот сектор за недвижности се две посебни теми. Но, недвижностите се многу поважен дел од економијата во Кина отколку во САД и Европа. Во зависност од проценката, кинескиот сектор за недвижности учествува со 17 до 30 отсто од БДП, директно преку градежништвото и продажбата на недвижен имот и индиректно преку поврзаните активности.

Според истражувањето на професорот за јавна политика и економија на Харвард, Кенет Рогоф и економистот на ММФ, Јуанчен Јанг, секторот на недвижности сочинува околу 29 отсто од кинескиот БДП. Во САД уделот е меѓу 15 и 18 отсто, а слично е и во ЕУ.

Огромното мнозинство Кинези поседуваат сопствен имот, повеќе од 90 проценти. Во Соединетите Американски Држави, процентот на сопственост на имот остана практично непроменет од 1960 година и се движи од 63 до 69 проценти. Во некои европски земји е помал отколку во САД, на пример Германија, Швајцарија, Данска, Шведска, Франција, Австрија и Обединетото Кралство.

Тоа значи дека голем дел од богатството на Кинезите лежи во недвижен имот, а нивната нето вредност првенствено зависи од вредноста на нивниот недвижен имот. Според американскиот бизнис магазин Fortune, уделот на недвижниот имот во богатството на домаќинствата во Кина е 70 отсто, додека во САД е 35 отсто. Јасно е дека секоја нестабилност на пазарот на недвижности и падот на цените многу повеќе ги погодуваат луѓето во Кина.

Во мај и април оваа година, цените на недвижностите во 70-те најголеми градови во Кина почнаа да стагнираат, паѓајќи за 0,1 отсто во петтиот месец и 0,2 отсто во четвртиот, се вели во пресметката на Ројтерс врз основа на официјалните податоци на Кинеското Национално биро за статистика.

Поради забавување во секторот за недвижности, кинеските власти ја намалија примарната петгодишна каматна стапка за хипотекарните кредити, што е втор пат од почетокот на годината. Оваа стапка се користи како референтна стапка за хипотекарни заеми.

Совршена економска бура ако пукне балон со недвижнини во Кина

За да се разбере што би значело пукањето на балонот со недвижности за Кина и светот, треба само да се потсетиме на финансиската криза по 2008 година, која започна со пукање на балон со недвижности во САД. А недвижниот имот во Кина е многу поголем дел од економијата.

Комунистичката партија на Кина речиси сигурно сфати дека се создава балон со недвижнини, па минатата година почна да го „издишува“ со построги барања за корпорациите за недвижнини како Евергранде, Каиса и Синица.

Не само што потенцијалниот пад на пазарот на недвижности во Кина би имал негативен економски шок врз целиот свет како падот на американскиот пазар на недвижности во минатото, туку би бил потенцијално полош овој пат бидејќи има неколку истовремени ефекти кои веќе водат до рецесија. што тоа не беше случај во 2008 година.

Светската трговија сè уште не е закрепната од двегодишната пандемија, а цената на превозот, на која отпаѓа најголемиот дел од трговијата, е многу пати повисока отколку во 2019 година. Инфлацијата почна да расте долго пред војната во Украина, меѓу другото и поради т.н. – повика „печатење пари“ и „пари од хеликоптер“, самата војна во Украина доведе до интензивирање на порастот на цените на енергијата (нафта, гас, струја) и храната, а Кина помина добар дел од оваа година во карантин.

Пукањето на балонот со недвижности во Кина дефинитивно би било поттик за совршена економска бура, речиси сите земји во светот би имале пад на БДП и зголемување на невработеноста, додека цените би продолжиле да растат, односно инфлацијата, што значи светот ќе влезе во период на стагфлација.за прв пат од 70-тите. Тоа е кошмар на макроекономистите бидејќи за него нема едноставен и безболен лек и сите сакаат да го избегнат.

Share on Facebook

Tweet

Follow us

Save