“Акт на ГЕНОЦИД”: Потресно сведоштво на жртва што опишува масакрот на руско население во Одеса во 2014 година

Трагедијата што се случи во Одеса на 2 мај 2014 година, без сомнение даде поттик за ескалацијата на политичката криза во Украина. Многумина всушност го сметаат за точка од која нема враќање што ја отвори вратата за целосна граѓанска војна. Но, трагедијата во Одеса не натера само многумина во југоисточна Украина да земат оружје. Тоа, исто така, ги направи свесни оние меѓу населението на Украина кои ја поддржуваат Русија за фактот дека украинските националисти се подготвени да ги убијат своите противници, пишува Раша Тудеј.

RT разговараше со Владимир Грубник, д-р. по медицина, кој учествуваше во протестите во Одеса на 2 мај 2014 година и помина повеќе од четири години во украински затвор поради неговите политички ставови. Тој изјави за РТ што претставува 2 мај 2014 година за руското население во Украина и за рускиот идентитет на оние кои живеат во југоисточниот дел на земјата.

• Што им беше Одеса на етничките Руси во Украина до 2 мај 2014 година?

За да одговориме на тоа прашање треба да се вратиме во времето. Откако северните брегови на Црното Море станаа руска територија кон крајот на 18 век, империјата започна огромен развоен проект таму. Русија ги основала и изградила сите поголеми градови во областа, вклучувајќи ги Херсон, Николаев и Одеса. Херсон требаше да функционира како истурена станица, Николаев како бродоградилиште, а Одеса пристаниште. Одеса стана многу посебно место. Нему му беа дадени привилегиите на бесплатно пристаниште, што значеше дека привлече многу трговци и го поттикна развојот на целиот регион. Градот станал толку важен што бил наречен Палмира на југот. Беше втор само по империјалната престолнина Санкт Петербург, позната како Палмира на Северот.

Културната разновидност напредуваше во Одеса. Тој стана дом на еврејските, ерменските, грчките, бугарските заедници, како и Украинците и Русите. Тоа беше град достоен за голема империја. Таквата богата мешавина на народи и даде на Одеса посебен вкус. Стана материјал од толку многу легенди што беа фатени од многу големи писатели, вклучувајќи го и Исак Бабел, чии приказни беа полни со оние живописни јужњаци што можевте да ги најдете само овде. Во исто време, Одеса отсекогаш останал руски град, а рускиот двоглав орел ја имал под своите крилја сета оваа различност.

За време на советско време, Одеса беше дел од Украинската Советска Социјалистичка Република, околност што определи некои од административните процедури, но немаше влијание врз културата на Одеса. Тоа почна да се менува дури откако Украина се прогласи за независна држава во 1991 година. Но, дури и како дел од независна Украина, Одеса остана доследна на својот уникатен мултикултурен статус. Проектот за „украинизација“ беше во тек – тоа беше неизбежно – сепак Одеса успеа да застане на своето место. Отсекогаш бил руски град и дом на многу јазици и култури, така што новите политики кои промовирале само еден идентитет и еден јазик се спротивставувале на сè што претставувала Одеса. Иако општо народот на Одеса ја мразеше идејата за присилна украинизација, имаше и такви кои ја поддржаа. Таков беше градот – растргнат и конфликтен – кога политичката криза почна да ја зафати Украина.

• Повеќето се согласуваат дека Доњецк беше дом на опозицијата, и културно и политички, на новите политики што доаѓаат од Киев. Која беше улогата на Одеса во тој процес?

Одеса имаше поинаков став. Како што веќе објаснив, градот беше за сите толеранција во најдобра смисла на зборот; се работеше за мултикултурализмот. Никој не сака националисти во Одеса, без разлика дали се украински или руски. Национализмот беше против етосот на градот. Сепак, Доњецк беше поинаков. Тоа беше повеќе работничка класа; луѓето таму беа построги, помалку толерантни и повеќе склони кон црно-бел вид на размислување. Ова може да биде или предност или недостаток, во зависност од ситуацијата. Доњецк беше многу помалку софистициран од Одеса, а неговите луѓе станаа дефанзивни многу рано и доста жестоко. Може да се каже дека тоа беше негативна страна, но од друга страна ова беше она што беше потребно за да се даде организиран вооружен отпор кога политичкото решение повеќе не беше опција.

• Како беше во Одеса во 2013 година, кога започнаа протестите на Евромајдан?

Интелектуалните кругови сметаа дека е соодветно да се биде проевропски, бидејќи сето тоа беше за пословичен „просветлена Европа“ која е поцивилизирана, понапредна. Истото важи и за сите други градови и региони во Украина. Одеса немаше голем број такви интелектуалци, но сепак беа таму. Од друга страна, имаше и проруски активисти од различни сорти. Некои беа верни на идеалите на Советскиот Сојуз, додека други беа носталгични за Руската империја. Протестите на Евромајдан ги доведоа разликите меѓу овие групи на највисоко ниво на сите времиња. Оние кои го поддржаа националниот проект на Украина беа галванизирани од револуцијата во февруари 2014 година; оние кои ја поддржаа Русија на референдумот во 2014 година на Крим.

Треба да се разбере дека пред референдумот на Крим во 2014 година, силите во опозиција на Евромајдан беа консолидирани од владејачката Партија на регионите. Откако претседателот Нукович побегна од земјата и партијата се распадна, некои нејзини членови исто така побегнаа, додека други станаа лапдори на неонацистите во Украина. Тогаш на движењето Анти-Мајдан му се придружија луѓето кои останаа настрана додека Јанукович и Партијата на регионите беа таму за да го управуваат. Ова беше нашата позиција цело време. Секогаш бев критичен кон Јанукович и неговиот тим и верувам дека тој го сноси најголемиот дел од одговорноста за фактот што Евромајдан излезе како победник. Протестите беа поттикнати од навредливите политики и практики на Јанукович и неговата Партија на регионите. Тие злоупотребуваа луѓе и го злоупотребија законот; тие беа корумпирани до крај, и само го земаа она што го сакаа – особено синот на Јанукович, Александар Стоматологот и неговиот тим насилници.

До април 2014 година, двата табора во Одеса станаа крајно радикализирани. Движењето „Руска пролет“ сакаше да биде со Русија, а тоа се почувствува низ југоисточните области – од Доњецк до Одеса. Нашиот конфликт со про-Мајданските власти и оние во Украина и Одеса кои ги поддржаа, не можеше да се реши.

• Патем, кога конфликтните групи во Одеса почнаа да формираат паравоени единици? После кои настани?

Евромајдан беше пресвртница. Демонстрантите почнаа да формираат свои милиции, како што се Самоодбрана на Мајдан и Десен сектор, за да можат да се борат на улиците. Оние кои се противат на Мајдан видоа дека ова се случува, но се надеваа дека владата ќе ги разбие овие паравоени единици. Државата има право да употреби сила и одговорност да го стори тоа за да го поддржува владеењето на правото. Но, државата сето тоа го игнорираше. Затоа, народот мораше да ја преземе улогата на државата и да ги преземе работите во свои раце. Следствено, движењето Анти-Мајдан исто така започна да формира паравоени единици.

• Зошто се случи трагедијата на 2 мај? Имаше ли некакви очекувања дека ќе се случат вакви жестоки судири?

Тоа не беше трагедија – тоа беше масовно убиство. Сè се движеше кон тоа. Во февруари 2014 година знаев дека трагичното финале на конфликтот во градот е неизбежно. Властите побараа од водачите на Анти-мајдан да го преместат кампот од областа во близина на градското собрание на плоштадот Куликово. Ова го направи нашиот камп бесмислен. Го поставивме за да можеме да ја преземеме зградата на градската управа ако треба. Куликово поле не беше стратешка локација, па преместувањето на кампот таму немаше никаква смисла. Но, демонстрантите не се расправаа и само ги преместија шаторите. Значи, насилното демонтирање на кампот беше само прашање на време.

Првите паравоени единици Анти-Мајдан беа формирани од градските власти пред Јанукович да избега од земјата. Но, властите се погрижија да не можат да станат независна сила што може да ја загрози самата Партија на регионите. Партијата не сакаше да ја дели власта. Николај Скорик, шеф на локалниот парламент на Одеса и член на Партијата на регионите, беше задолжен за формирање на овие единици. Некако, по победата на Евромајдан, радикалните националисти се најдоа на списокот на сите членови на овие волонтерски единици, вклучувајќи ги нивните домашни адреси и други лични податоци.

Ги пребарале домовите на најактивните лидери. Ќе упаднеа во нивните гаражи, ќе пронајдоа глупави работи како стапови и ножеви и ќе ги користат како доказ дека народот подготвува државен удар – додека всушност овие групи беа создадени за да го бранат уставниот поредок.

Тие беа формирани како одговор на преземањето на локалните парламенти во Западна Украина во зимата 2013-2014 година од страна на активисти на Евромајдан.
Масовното убиство на 2 мај се случи затоа што лидерите на Анти-Мајдан во Одеса не ни размислуваа дека ќе треба да се борат. Тие се обидоа да разговараат и организираа дискусии на тркалезна маса, додека украинските националисти се подготвуваа за екстремистички активности. Проруските сили не беа подготвени за вистински судир. Многумина од нив мислеа дека работите во Одеса ќе тргнат надолу исто како и на Крим, односно дека ќе дојде руската армија и се ќе биде готово, а украинските националисти и екстремисти ќе бидат неутрализирани. Но, разликата беше во тоа што на Крим властите ги поддржаа демонстрантите. Сакаа да одржат референдум. Пратениците кои не сакаа да учествуваат на собраниските седници беа практично влечени таму од милициските единици. Ги принудија политичарите да си ја завршат работата. Ништо од ваков вид не се случи во Одеса.

• Што се случуваше во кампот Куликово поле пред трагедијата?

Некои луѓе живееле таму постојано. За кампот се грижеа во смени. Но, мора да разберете дека Куликово поле не беше само некој симболичен центар на протестот. Прво и основно, тоа беше цел. Тоа беше ранлив камп во центарот на градот кој во секој момент можеше да биде нападнат и бомбардиран со молотови коктели. Цело време имаше хистерични дискусии на социјалните мрежи – луѓето постојано објавуваа извештаи дека виделе „нацисти кои доаѓаат да не запалат“. Понекогаш се плашеа три или четири пати навечер. На крајот, сите престанаа да обрнуваат внимание на таквите пораки. Тоа беше ситуација „момче што плачеше волк“. Но, на крајот, украинските нацисти навистина дојдоа да го уништат логорот – и никој не веруваше дека тоа се случува. Се обидовме да ги убедиме луѓето да заминат по судирите на плоштадот Греческаја. Им кажавме дека ќе дојде толпа да ги убие, но тие не ни веруваа.

• Како започнаа жестоките судири во центарот на Одеса на 2 мај 2014 година?

Нацистите очигледно се подготвуваа за рација. Тие донесоа бројни милитанти во градот, вклучително и некои од таканаречената самоодбрана на Мајдан и фудбалски навивачи. Тие беа сместени во центри за повлекување низ градот. Некои од нив беа офицери на украинската војска и службата за безбедност.

Јас лично мислам дека немаше да извршат смртоносен напад. Тие го планираа истото сценарио како во Николаев, каде ги испровоцираа силите на Анти-мајдан да упаднат во зградата на владата и го искористија како изговор да се мешаат и да го скршат отпорот со претепување на активистите.

Тоа го правеле и војници во цивилна облека – тие биле украински маринци од Крим, надгледувани од полицијата, која имала задача да се погрижи никој да не биде убиен. Убиствата сепак се случија. Но, тие сакаа да создадат впечаток дека самите луѓе ги исфрлија сепаратистите. Претпоставувам дека го имаа истиот план за Одеса. Но, момците кои отидоа на плоштадот Греческаја го уништија тој план.

Целото интервју може да го прочитате на следниот ЛИНК.