НАТО ќе ги продолжи разговорите со Финска и Шведска за влез во Алијансата, но со “олабавено” темпо?

Претставниците на НАТО во средата не успеаја да постигнат консензус за тоа дали да започнат преговори за членство со Финска и Шведска, рекоа дипломатите, додека Турција ги обнови своите приговори за приклучувањето на двете нордиски земји.

Претставниците се состанаа во седиштето на НАТО во Брисел, откако амбасадорите на Финска и Шведска поднесоа писмени барања за приклучување кон воената организација, во потег што означува една од најголемите геополитички последици на руската војна против Украина – и кој може да ја преработи безбедносната карта на Европа.

Дипломатите, кои не сакаа да бидат именувани поради чувствителната природа на постапката, одбија да кажат прецизно кој или што ја кочи постапката. Тие укажаа на пораките од многу од 30-те сојузници на НАТО кои го поздравија барањето на Финска и Шведска.

Амбасадорот на Литванија Деивидас Матулионис изјави за шведските и финските медиуми дека пратениците размениле мислења за нивната национална безбедност. „Дискусијата беше за тоа, но останува на Турција да коментира“, рече тој.

Претставниците на НАТО, исто така, одбија да дадат детали. Тие ги подвлекоа забелешките претходно во средата на генералниот секретар Јенс Столтенберг дека „ние сме решени да работиме на сите прашања и да постигнеме брз заклучок“. Ќе продолжат состаноците и дипломатските дострели за решавање на проблемот.

Но Турција е единствениот сојузник кој јасно го изрази своето противење. Претседателот Реџеп Тајип Ердоган инсистира на тоа дека Финска и Шведска мора да покажат поголема почит кон турската чувствителност во врска со тероризмот. Тој одбива да отстапи поради, како што вели, нивната наводна поддршка за курдските милитанти.

Ердоган ги обвинува двете земји дека замижуваат пред активностите на забранетата Курдистанска работничка партија или ПКК, иако групата е на антитерористичката црна листа на Европската унија.

„Нема да ни ги предадете терористите, туку ќе барате од нас да ви дозволиме да влезете во НАТО. НАТО е безбедносен ентитет. Тоа е агенција за обезбедување. Затоа, не можеме да кажеме „да“ за одземање на безбедноста на оваа безбедносна организација“, рече тој во средата, во обраќањето пред пратениците од владејачката партија.

Денот започна со оптимистичка нота. Столтенберг рече дека воената алијанса е подготвена да го искористи историскиот момент и брзо да продолжи да им дозволи на Финска и Шведска да се приклучат на нејзините редови, откако двете земји ги поднесоа своите барања за членство.

Официјалните апликации поставија безбедносен часовник да отчукува. Русија, чија војна против Украина ги поттикна да се приклучат на воената организација, предупреди дека нема да го поздрави таков потег и дека може да одговори.

„Топло ги поздравувам барањата на Финска и Шведска за влез во НАТО. Вие сте нашите најблиски партнери“, рече Столтенберг. „Сите сојузници се согласуваат за важноста на проширувањето на НАТО. Сите се согласуваме дека мораме да застанеме заедно и сите се согласуваме дека ова е историски момент што мора да го искористиме“.

„Ова е добар ден во критичен момент за нашата безбедност“, рече Столтенберг, кој стоеше покрај двајцата пратеници, со знамиња на НАТО, Финска и Шведска на нивниот грб.
Рускиот претседател Владимир Путин побара алијансата да престане да се шири кон границите на Русија, а неколку сојузници на НАТО, предводени од САД и Велика Британија, сигнализираа дека се подготвени да обезбедат безбедносна поддршка за Финска и Шведска доколку Кремљ се обиде да провоцира или дестабилизира. нив во текот на времето потребно за да станат полноправни членови.

Земјите ќе имаат корист од безбедносната гаранција на НАТО од член 5 – делот од основачкиот договор на алијансата кој ветува дека секој напад врз една членка ќе се смета за напад на сите нив – откако ќе заврши процесот на ратификација на членството, веројатно за неколку месеци.

Британскиот премиер Борис Џонсон ги поздрави нивните апликации во твит и рече дека „ужасните амбиции на Путин ги трансформираа геополитичките контури на нашиот континент“. Германија, Италија, балтичките земји и Чешка се изјаснија позитивно за кандидатите.
Доколку се надминат приговорите на Ердоган и пристапните преговори се одвиваат како што се очекуваше, двајцата би можеле наскоро да станат членки. Процесот обично трае од осум до 12 месеци, но НАТО сака брзо да се придвижи со оглед на заканата од Русија која виси над главите на нордиските земји.

Јавното мислење во Финска и Шведска масовно се смени во корист на членството откако Русија ја нападна Украина на 24 февруари.
Финска и Шведска тесно соработуваат со НАТО. Тие имаат функционални демократии, добро финансирани вооружени сили и придонесуваат за воените операции на алијансата и воздушната полиција.