Хил: Јасните и остри пораки на Ескобар до Косово, прашањето за динарот е најново, но формирањето на ЗСО е фундаментално

Американскиот амбасадор во Србија, Кристофер Хил, во интервју за Јурон Њуз Србија оцени дека американскиот пратеник за Западен Балкан Габриел Ескобар испратил доста остри и јасни пораки до косовското раководство во Косово, додавајќи дека иако прашањето за укинување на динарот е најнов, фундаменталното прашање што мора да се реши е – Заедница на српски општини.
Хил изјави дека со формирањето на Заедницата на српските општини треба да се решат сите други проблеми, како што се паралелните структури или користењето на динарот, нагласувајќи дека прашање е само кога ќе се формира, а не дали тоа ќе се случи.

Ако зборуваме за евроинтеграции, нашата главна пречка е прашањето за Косово и Метохија. Како ги гледате односите меѓу Белград и Приштина? Мислам дека овие врски веќе подолго време се во негативен циклус.

По враќањето во Србија по толку долго време, би сакал напредокот да биде многу поголем, особено во насока на нормализација. Мило ми е што се користи терминот нормализација. Тоа значи дека Србија и Косово можат да коегзистираат, да употребам стар израз од Студената војна. Тоа значи ситуација кога таа граница, односно линијата е нешто што обединува, а не раздвојува. Проблемот е што има многу политички и емотивен набој. Се надевам, иако надежта не може да биде основа на политиката, верувам дека може да се постигне напредок и мислам дека тоа што го прави Мирослав Лајчак е вистинскиот начин.

Но како? Разбирате дека Србите во Косово се загрижени, бидејќи живеат во сè полоши услови. Последното нешто што се случи е тоа што Курти го укина динарот како платежно средство.

Тоа е голем проблем во моментов. Сепак, она што е утешно е што сите разбираат дека е неопходно да се реши овој проблем. Американскиот преговарач за Балканот Габриел Ескобар беше на Косово и испрати доста остри и јасни пораки до косовското раководство. Треба да се решат неколку проблеми, а прашањето за укинување на динарот е најсвежо и можеби најтешко. Но, фундаменталното прашање што мора да се реши и што е веќе договорено во минатото е Заедницата на српските општини. Со формирањето на таа заедница треба да се решат сите други проблеми, како што се паралелните структури или користењето на динарите. Прашањето е само кога, а не дали тоа ќе се случи. Логиката е многу јасна, двете страни веќе се договорија за тоа, тоа го сака ЕУ и ќе се оствари. Се надевам дека нешто ќе се преземе околу тоа.

Тогаш морам да ве прашам која е целта на дијалогот и договорот ако едната страна, во случајов Приштина, не ја формираше Заедницата на српските општини? Ова е проблем и затоа повеќето луѓе имаат впечаток, без разлика која политичка опција ја поддржуваат, дека Албин Курти, што и да прави, никогаш не трпи последици, со голема поддршка од САД и ЕУ.

Не е мое место да им кажам на луѓето да не бидат несреќни. Мислам дека логиката на тоа што го предлага Мирослав Лајчак е повеќе од јасна. Јасно е што треба да се направи, за некого е веднаш јасно, за други е потребно повеќе време за да се разбере значењето на тоа. Мора да се направи и јас сум убеден дека ќе биде така, дека ќе се формира оваа заедница. Србите се во Косово со векови и тоа мора да се почитува. Јас навистина реков дека историјата треба да се остави на историчарите, но историјата мора да се почитува и да се усогласи со тоа како изгледа животот денес и како ќе биде во иднина. Српската заедница во Косово има право да се разбуди наутро и да разбере како ќе изгледа нивниот живот, како ќе добиваат пензии, како нивните деца ќе одат на училиште, како ќе им бидат обезбедени болници. Сето тоа го предвидува Заедницата на српските општини, тоа не е само слоган за кој постојано се зборува, туку суштински елемент за секој напредок.

Имам уште едно прашање за Косово. Минатата година во интервју за Гласот на Америка изјавивте дека не сте сигурни дека Курти и понатаму е партнер на Америка. Што мислите за тоа денес?

Би сакал да истакнам две работи кои Габриел Ескобар ги кажа на истата тема. Дефинитивно има сериозни комуникациски проблеми кои треба да се решат. Што се однесува до спецификите, прочитајте што кажа Ескобар за тоа, мислам дека беше прилично јасен.

Но, што мислите вие?

Дефинитивно имам мислење, но се трудам да се фокусирам на развивање на нашите односи со Србија, за да стане партнерство за кое сум убеден дека може да биде. Кога ќе ја погледнам српската делегација која минатата недела отпатува во Вашингтон на дијалог за воени прашања, фактот што шефот на српската делегација се обрати пред голема публика на нашиот универзитет за национална одбрана, јасно е дека има уште многу работи за кои се согласуваме. на отколку што има разлики. Мораме да го искористиме тоа и дополнително да ја развиваме нашата врска. Односот со Србија мора да стои цврсто на свои нозе и да не зависи од трети страни. Треба да работиме заедно на прашања за кои сум убеден дека можеме да воспоставиме соработка. Мора да бидеме оптимисти. Некои ќе речат дека сум премногу оптимист. Но, ако човек е песимист, тој никогаш нема да постигне ништо овде. Мислам дека можеме да извлечеме оптимизам од работите што веќе ги постигнавме и ни претстои уште работа.

Знаете дека нашиот пат кон ЕУ зависи од нормализацијата на односите меѓу Белград и Приштина. Што е првото нешто што треба да направиме за да го запреме овој негативен циклус?

Првото нешто е да се почитува дијалогот и веќе постигнатите договори. Еден од нив е Охридскиот договор. Кога Лајчак вели дека договорот е валиден, тоа значи дека е валиден. Сметам дека не треба да има обид за промена на начинот на кој се изразува валидноста на тој договор. Кога некој не сака да направи нешто, повикува механизми. Не треба да се злоупотребуваат механизмите. Лајчак знаеше што прави кога го постигна договорот во Охрид и мислам дека на таа основа треба да се оди напред.

Во последно време се споменува дека Охридскиот договор би можел да биде дел од поглавјето 35. Што да очекуваме од тој договор, ако претходните договори се само мртва буква?

Не сакам да навлегувам во прашањето кои треба да бидат елементите од Поглавјето 35. Тоа е нешто на што треба да се работи. Главната идеја треба да биде дека ако некои земји се обидуваат да бидат примени во ЕУ, тогаш тие земји мора успешно да ги решат проблемите со соседите. Важен елемент за решавање на проблемите со соседите и постоењето на комуникација со нив е таканаречениот „Отворен Балкан“. Мислам дека тоа е одлична иницијатива и и честитам на Србија што ја поддржа, исто како и Албанија. Ги зближи Србија и Албанија поблиску од кога било досега во минатото. Мислам дека тоа е вистинскиот пристап. ЕУ сака да прими нови членки под услов тие прво да си ги решат проблемите и тоа е разбирливо.

Веќе го спомнавте Отворениот Балкан, од 1 март има заеднички пазар на труд. Членовите се Србија, Албанија и Македонија. Дали мислите дека тоа е можност и други земји да се приклучат на оваа иницијатива?

Се надевам. Мислам дека Отворениот Балкан е отворен за сите што сакаат да се приклучат и никој не е исклучен. Секој може да се придружи. Тоа е првото нешто. Но, ако некој е заинтересиран, тогаш мора да види кои се предностите од тоа. Ова со работните дозволи е нешто многу важно. Можноста за добивање дозвола и работа во Скопје, Тирана или Валона или Саранда е многу добра и луѓето сигурно ќе сакаат да дојдат и да работат во Србија. Во Србија има проблем со недостигот на работна сила и затоа е добро. Потребно е да се склучат повеќе вакви договори. Болно е да се видат редици камиони и автомобили кои чекаат на граница. Некои од овие проблеми може да се решат со технологија, а не со бирократија. Мислам дека може да се направи повеќе. Доколку Отворениот Балкан се покаже дека е отворен за други земји и корисен за неговите членки, и другите земји ќе сакаат да му се придружат.

Учествувавте на Бизнис форумот на Копаоник и неколку ваши изјави имаа силен одек. Рековте дека Србија треба јасно и одлучно да продолжи по европскиот пат. Што сакаше да кажеш со тоа?

Кога се обидувате да се приклучите на некој клуб, треба јасно и одлучно да покажете дека се грижите да се приклучите на тој клуб. Сето ова е исклучително сложено и важно е да се разбере дека Србија носи поинаков сет на вештини, така да се каже. Тоа не наликува на некои претходни членки, тоа е друга земја. Таа различност не е лоша работа, но Србија треба јасно да покаже, носејќи со себе различни односи со другите земји, дека тоа е нешто што и треба на Европската унија. Да покаже дека носи нешто што во однос на тие односи ќе биде корисно за ЕУ.

Морам да ве прашам, на кој начин Србија не беше јасна и децидна во овој поглед?

Постои одредена перцепција кај многу Срби. Пред почетокот на панелот, претседавачот го постави прашањето: „Дали мислите дека ЕУ ја сака Србија во нејзино членство?“. Помалку од половина од учесниците одговориле дека ЕУ ја сака Србија. Потоа се појави прашањето: „Дали Србија сака да влезе во Европската унија?“. И повторно, помалку од 100 проценти одговориле позитивно. Мислам дека кога се обидувате да се придружите на некого, важно е да дојдете до 100 проценти.

Добро, но кога ќе го погледнете последното проширување на ЕУ во 2013 година, темпото на преговори, ако ги погледнеме Србија и нашиот сосед Македонија, мислам дека нема многу простор за оптимизам?

Јас го разбирам тоа. Поминаа толку многу години. Бев далеку од Балканот 25 години и кога се вратив ги најдов истите проблеми и тоа малку ме обесхрабри. Сепак, работите се сменија во последните месеци, делумно поради оваа катастрофална војна меѓу Русија и Украина, и тоа доведе до дискусии за тоа што треба да се направи следно, дали Украина може да влезе во ЕУ и што ќе се случи со Западен Балкан. Денеска има многу дискусии и проширувањето е повторно актуелно. Но, дефинитивно разбирам дека луѓето се разочарани. Понекогаш слушаме – „сакаме Србија да има европска перспектива“, но Србија вели – „ние веќе имаме европска перспектива и ова трае веќе 17 години. Значи дефинитивно има проблеми. Она што е особено важно, а јас знам дека историјата е важна и тоа болно, но ако адвокатите и историчарите сакаат да се осврнат на историјата, нека, но ние дипломатите треба да гледаме во иднината.

Кога ќе ја погледнете европската политика, колку е проширувањето приоритет?

Мислам дека е актуелно, бидејќи ЕУ разбира дека тоа е незавршена работа. Сепак, многу е важно да се развијат плановите за раст усвоени од Европската комисија. Во Скопје и Тирана веќе се одржаа важни состаноци за тоа што може да се направи во однос на пристапот до единствениот пазар, екологијата и други. Важно е дека граѓаните на Србија, кога ќе се разбудат наутро, не смеат да имаат дилема дали припаѓаат на Европа. Се разбира, има бирократски структури, но на луѓето мора да им биде јасно дека Европа е иднината на Србија и дека Србија денес е во Европа. Тие што мислат дека Србија е некаде на друго место и далеку, едноставно не се информираа, бидејќи Србија е во Европа.

Во исто време, сепак, постои наратив дека Западен Балкан е под влијание на Русија, Кина и некои други земји. Можеше ли сите овие проблеми да се решат доколку Западен Балкан беше примен во ЕУ?

Наративот е термин кој често се користи, но да се има наратив не значи да се има вистината. Наративите понекогаш не одговараат на реалноста. Мислам дека ова не е земја каде што преовладува проруското размислување. Ова е земја која донесе одлука да биде дел од Европа. Луѓето ќе зборуваат за влијанието на другите земји, но мора да разберат дека Србија има друга историја и различни односи и со овие разлики Србија може да биде многу добра членка на ЕУ. Но, сè мора да оди побрзо и тешко е да се очекува луѓето да чекаат 17 години и да бидат задоволни со тоа, работите мора да се случуваат побрзо.

На бизнис форумот во Копаоник рековте дека Србија прави некои добри работи за Украина, но дека за некои се зборува, а за некои не. Која е суштината на таа порака?

Пораката е дека за некои работи се зборува, а за други не. Мислам дека тоа е крајната линија. Јас сум многу задоволен од она што Србија и Стопанската комора го договорија со Стопанската комора на Украина. Има квалитетен дијалог за обнова на Украина кога ќе дојде време и мислам дека Србија треба да учествува во него. Србија и Украина отсекогаш имале добри односи и никогаш немале проблеми. Мислам дека тоа е продуктивен однос, чија позитивна природа ја засили актуелната криза. Не верувам дека Србија некогаш постигнала толку многу со Украина како што постигна неодамна поради оваа страшна криза поради руската агресија. Тоа е многу позитивно, првата дама на Србија го посети Киев и ваквите посети се важни. На Украина и треба многу, Србија има многу и мислам дека заедно можат да постигнат уште повеќе.

Наративот овде, од првиот ден на војната, е дека Србија ја поддржува Русија?

Мислам дека не е фер да се каже тоа и би бил внимателен со вакви приказни.

Претседателот Вучиќ пред неколку дена изјави дека Србија е условена со воведување санкции против Русија. Дали мислите дека Србија ќе го направи тоа?

Таа одлука е на Србија. Ставот на Америка е Србија да воведе санкции за режимот во Русија, кој предизвика проблеми не само во соседната земја, туку и секаде во Европа, проблеми со храна и енергија во целиот свет. Не сум јас тој што треба да и кажува на Србија што да прави, особено во однос на санкциите. Тоа е големо прашање во Србија и јас го разбирам тоа.

Амбасадоре Хил, можете ли да ни кажете како го замислувате крајот на оваа војна?

Не знам. Сите војни завршуваат еднаш. Некои војни во 17 век траеја триесет години, се надевам дека оваа војна не е таква. Но, војните завршуваат, има логика на мир и се надевам дека особено Русија ќе го разбере тоа. Русија направи повеќе за украинската државност од кој било друг. Да не заборавиме дека Путин ја окупираше Украина замислувајќи дека Украинците навистина не се чувствуваат Украинци, но тоа не е така. Која и да беше целта да се влезе во таа војна, таа денес повеќе не постои и мора да престане. Кога ќе заврши и на кој начин, тешко е да се каже, но сигурно ќе заврши. Големото прашање за Украина ќе биде реконструкцијата, која ќе биде обемна. Тоа, на поинаков начин, ќе биде предизвик и за Русија бидејќи тие се изолирани како никогаш досега. Тие тргнаа во сосема друга насока. За оние од нас кои се восхитуваме на нивната култура, тажно е да се види што се случи со Русија во 21 век. И тоа може да биде проект за реновирање. Не сакаме Русија да биде на оваа позиција до крајот на историјата, без разлика што тие се ставија во таква ситуација. Мислам дека е многу важно да се смират емоциите и да се активира интелектот, бидејќи ќе треба да размислиме како ќе се справиме со безбедноста на Европа кога оваа војна ќе заврши.

Дали САД гледаат на ситуацијата во Украина на ист начин како и вашите партнери во НАТО, мислам на ЕУ?

Идентично е можеби премногу силен збор. Јас се занимавам со европски безбедносни прашања и никогаш не сум видел толкаво мноштво ставови за оваа ситуација. Ставовите се различни, вклучително и во самата Америка. Огромното мнозинство Американци ја поддржуваат помошта за Украина и тоа е случај во повеќето европски земји. Како и во многу работи, кога има разлики во мислењата, мора да се одржува близок контакт и нашиот државен секретар поминал повеќе време во авионот од сите други секретари заедно. Целта беше да останеме блиску еден до друг и мислам дека останавме блиску и до Србија. Разговорите што се одржаа во Вашингтон за стратешки прашања и нашите ставови за Европа беа многу слични.

Како ја гледате иднината на НАТО? Дали верувате дека еден ден Европа ќе организира своја армија?

Често се поставува идејата за некаков европски одбранбен механизам и се поставува прашањето дали Европа треба да се потпре на САД. Не верувам дека тоа треба да се нарече потпирање на САД. Заветот не значи потпирање. Сакаме да имаме ситуација кога тој сојуз ќе има взаемна вредност. Неколку пати во 20 век, САД ја напуштија Европа и мораа да се вратат под тешки околности. Не го сакаме тоа повеќе. Сакаме трансатлантските односи да бидат споени покрај океанот, а не да се растргнат. Мислам дека Американците разбраа дека нашата безбедносна област ја вклучува Европа и верувам дека и Европејците го сфатија истото. Има многу сличности, но Европа дефинитивно има различни проблеми. Се обидува да прифати земји со сосема различни истории, со различни општествени реалности, со огромни разлики во сè и да ги спои во една унија, а тоа воопшто не е лесно.

Видов вчера дека американската амбасада објави фотографија на Инстаграм, на која предлагате Србија да биде членка на НАТО.

Тоа е она што го направивме? Не бев сигурен, мислам дека беше слика за весникот и некој рече „кој е следен?“. Ќе видиме.

Знаеш дека мнозинството наши луѓе се против НАТО?

Да, тоа е ваше право и морам да нагласам дека ја почитуваме вашата воена неутралност, за тоа одлучува Србија. Целосно ги почитуваме желбите на Србија и нејзиниот народ. Сакам да истакнам дека можеме да постигнеме уште повеќе, почитувајќи ја вашата воена неутралност, сакаме да имаме повеќе воени вежби, заедно со многу способната српска армија. Сакаме повеќе посети и Националната гарда на Охајо е извонредна во тој поглед. Тие ја добија дипломатската награда на годината од државата Охајо за се што постигнаа во Србија. Едноставно би сакал да се запознаеме многу подобро. Што се однесува до вашата воена неутралност, Шведска на пример беше неутрална 200 години, па и Србија има време. Ние не ве притискаме, одлуката е ваша. Да се ​​запрашав, можеби исходот ќе беше поинаков, но јас не.

Не можеме да не ја споменеме политичката ситуација во Србија. Како го гледате? Претпоставувам видовте дека опозицијата излезе со листа на барања?

Јас се трудам да не зборувам за нашата внатрешна политика во Америка, вие се обидувате да ме натерате да зборувам за ситуацијата во Америка, а јас се однесувам на ист начин кога е во прашање ситуацијата во Србија. Кога си странски дипломат, сакаш ситуацијата да биде мирна, луѓето да се разберат, да разговараат и да се разберат како треба да се развива државата. Ако ве прашаат, ќе им помогнете. Но, не сакате јавно да го доведувате во прашање ставот дека е неопходно земјата сама да си ги решава проблемите.

Морам да те прашам…

Знам дека многу луѓе се разочарани затоа што сакаат да заземам една или друга страна.

Знам дека многу луѓе се разочарани затоа што сакаат да заземам една или друга страна.

Не за рангирање, само за коментар. Опозицијата порача дека оваа влада мора да го исполни тој список на барања, а сите знаеме дека не може да се исполни во законскиот рок, до 2 јуни. Што ќе се случи ако дел од опозицијата каже дека ќе ги бојкотира изборите во Белград?

Ти ми постави хипотетичко прашање…

Не е хипотетички, затоа што тоа го кажаа некои опозициски партии.

Има многу време до 2 јуни. Имате доволно време до 2 јуни. Многу е важно што српските власти се согласија да соработуваат со Оебса и Одихр за препораките. Одихр има голем број препораки, вклучително и избирачки списоци и други прашања. Некои од проблемите се одамна присутни и се надевам дека ќе ги решат. Ја поддржуваме таа тесна координација со телата на ОБСЕ во овој поглед. Дополнително, се работи и на политичкиот систем на Србија. Сите имаат проблеми и не сакам да навлегувам во нашите проблеми во Америка кои се многу сериозни во моментов. И ние мора да работиме на нашите проблеми, но мислам дека Србија може да се справи со овие прашања.

Но, на пример, едно од барањата е носител на листата да не може да биде лице кое не е кандидат. И тоа не е препорака на ОДИХР, туку политичко барање. Како гледате на тоа?

Луѓето имаат право да поставуваат барања, некои се разумни, други нема да резонираат. Луѓето имаат право да поставуваат барања, а другите имаат право да ги прифатат или да ги отфрлат. Луѓето поставуваат барања од различни причини и не сакам да навлегувам во тоа кои барања се оправдани, а кои не, кои причини владата треба да прифати, а кои не. Тоа е твоја работа, не моја.

За неколку дена ќе се знае и името на премиерот. Што очекувате од новата влада?

Пред се се надевам дека премиерот ќе биде добар, тоа е важна функција. За Србија работите се забрзуваат. Работите се забрзуваат во светот, се забрзува прашањето за односите со Европската унија. Србија е голема земја ако ги погледнеме соседите, но мала земја во споредба со некои други земји. Како што велат во НБА, ако си мал, подобро биди брз. Србија мора да може да има надлежни државни органи кои ќе се занимаваат со овие многу сложени проблеми и ќе се трудат да ги спречат проблемите, наместо да трчаат по нив. Во овој поглед, да се види како Србија ги прифаќа новите технологии е навистина исклучително и импресивно. Пред некој ден бев во манастир и прашав еден монах што работи и ми рече дека по професија е електроинженер. Србија има импресивни капацитети за усвојување на нови технологии и токму тоа ќе треба да го направи во наредниот период.

Во Србија секогаш има кампања и секогаш се зборува за избори.

Сите се во кампањата. Имаме конгресни избори на секои две години.

Но, дали е тешко секојдневното функционирање на државата да ги реализира сите проекти во ваква атмосфера?

Во секоја држава има избори, без избори нема демократија. Не велам дека им одговара на сите што учествуваат во него, но тоа е само дел од животот и треба да се помириме со тоа.

Добрата вест за Србија е што ќе претседава со глобалното партнерство за вештачка интелигенција. Дали мислите дека прашањата како модерните технологии и вештачката интелигенција заземаат се повеќе простор во нашите животи?

Тие заземаат огромен простор. Можете да напишете некому писмо на вашиот телефон, но вие всушност не пишувате, туку го диктирате на некој вид машина и машината пишува. Има многу предизвици и ни требаат паметни луѓе кои ќе размислуваат за иднината и ќе предвидуваат трендови. Драго ми е што Канада и Франција ја формираа таа група и го поддржаа учеството на Србија. Ова се важни работи.

Можеби ова е можност Србија да ја промени својата парадигма.

Промената на парадигмата е можеби премногу силен израз. Србија има многу да му понуди на светот. Вашата историја е тешка и се чини дека никогаш нема да заврши. Беше тешко, цел 20 век од почеток до крај беше тежок за Србија. Но, Србија мора да разбере дека и таа има свои адути и дека е еден вид играч во светот, не мислам на кошарката или тенисот. Србија е вистински играч на различни полиња, а високите технологии стануваат еден вид одредница за идентитетот на Србија. Србија прифаќа некои работи кои другите земји се двоумат да ги прифатат и оди напред. Мислам дека најважно е да не се изгуби оптимизмот и да не се двоумиме да одиме напред. Мислам дека се ќе биде во ред со Србија.

Тоа е одлична порака. Како гледате на односите меѓу Србија и САД во моментов?

Мислам дека нашиот однос е прилично добар. Ми се допаѓа тоа што имаме искрени и позитивни разговори. Србија и американскиот народ имаат чувство на директност и јасност во разговорот. Сум кажал и претходно и ќе повторам во оваа прилика: една од нашите национални особини што ни е заедничка е тоа што не сакаме другите да ни кажуваат што да правиме. Мислам дека тоа може да се каже и за Србија и за Америка, а тоа е нашето заедничко расположение.

Дали соработката меѓу две земји може да се гради преку културата, економијата, модерните технологии или на сите овие работи треба да гледаме низ призмата на политиката?

Не верувам дека се мора да се гледа низ призмата на политиката. Ако разговарате со вашите кошаркари кои играат во Америка, не ги сметам за политичари. Секоја врска има политичка и економска димензија, а ние сме ваш најголем трговски партнер кога станува збор за услугите. Во Србија има голем број американски технолошки компании. Имаме врски во областа на културата и многу е важен фактот што има голем број Американци со српско потекло. Инаку, повеќето од нив воопшто не се занимаваат со политика. Мене ми се чини дека е подобро од сите да се впуштаат во политички муабети. Ако се додадат сите различни елементи – културата, спортот, економијата и политиката, но и меѓународните односи, и фактот дека меѓу американските војници имаме и српски воени инженери во Синајската пустина. Имаме и српски војници во нашата чета во Либан, се справуваме со истите проблеми во светот и мислам дека би било добро понекогаш да застанеме и да размислиме што ни е заедничко и на тоа да ги градиме нашите односи во иднина.

Бев во Вашингтон минатата недела, по повод филмот Halliard’s Heroes, чија премиера се одржа на Капитол Хил. Мислам дека ни требаат повеќе вакви настани, за да можеме да ги градиме нашите односи.

Тоа е неверојатна приказна, за која многу малку Американци знаат, но и Србите. Го славиме секој септември во Прањани и се искачуваме на врвот на ридот, каде што американските пилоти успеаја да слетаат со авиони Ц-47, големи авиони во тоа време, и да евакуираат 500 авиони. Она што е многу впечатливо, кога ќе погледнете некои стари фотографии, е дека некои американски пилоти се качуваат во авиони без чевли. Што се случи со чевлите? Во многу случаи ги давале на семејствата кои ги спасувале и им рекле да не се грижат, бидејќи во Америка ќе добијат нови чевли. Тоа е великодушност што треба да ја славиме.