INFOMAX.MK

11 октомври 1941г. – Востанието како непокор и простум
/ Востанието како сведоштво, сеќавање, опомена и поттик /

Денес го чествуваме и славиме Денот на востанието на македонскиот народ – 81 година од антифашистичкото народно востание. Востание кое беше предвесник на славната и победоносна Народноослободителна борба на македонскиот народ. За нас востанието е сведоштво за славната и крвава македонска историја. Востанието е и сеќавање за пролеаната крв и дадените жртви за слободата. Востанието е и опомена: за недобронамерниците да ги тргнат рацете од Македонија; за нас да бидеме на штрек, за одбрана на државноста, суверенитетот и интегритетот на Македонија. Востанието е поттик, за наш простум и непокор, сега и тука.

Востанието од 11 октомври 1941г., кое прерасна во Народноослободителна борба/војна, претставува еден од најсветлите настани во историјата на Македонија. Да се потсетиме и никогаш да не заборавиме: Во Втората светска војна Македонија поново беше окупирана и поделена. Вардарска Македонија од српско потпадна под бугарско и албанско владеење. Во Егејска Македонија окупатори беа Италијанците, Германците, Бугарите и грчкиот фашистички режим. Само Пиринска Македонија остана под старата бугарска власт.

Веднаш почнаа насилствата, силувањата, грабежите и убиствата врз недолжното македонско население. Фашистичките окупатори како гладни волци се нафрлија врз се што создавал македонскиот народ низ вековите и почнаа да го крадат и носат во Бугарија, Германија и Италија. Целта беше да се ограби Македонија и да се користат нејзините богатства што ги создала природата (плодната земја, шумите, рудното богатство) и вредниот македонски народ. Основна задача на окупаторите беше осиромашување на Македонија и денационализација/асимилација/бугаризација на македонскиот народ.

Во овие валкани, срамни и не цивилизациски цели покрај војни, полициски и жандармериски бројни сили учествуваше и цела една мрежа од националистички и фашистички организации од типот на “Браник“, “Легионери“, Отец Пајсиј“, “Ратници“ и др.

Да не заборавиме: Македонија претрпе големи разорувања во оваа крвава војна. Беа дадени големи човечки жртви, уништени значајни стопански објекти, опустошени и изгорени села и градови и искрадено големо културно наследство.
Уште на самиот почеток на војната македонскиот народ одлучи да даде отпор. Изврши неопходни подготовки и дигна востание за ослободување од наведените фашистички и нацистички окупатори. Востание кое се претвори во масовен народен бунт, непокор и простум, за изборување на слобода и создавање на држава – македонска држава.

Најпрвин беа формирани три партизански одреди -Скопскиот, Прилепскиот и Кумановскиот, а подоцна, до крајот на 1941г., во Вардарска Македонија, се формираа уште девет партизански одреди. Така, во сабота, 11 октомвеи 1941г., точно во 22:00 часот Прилепскиот партизански одред изведе една поголема војничка акција, кога во Прилеп беше извршен едновремен напад брз бугарската полициска станица, врз затворот, врз телеграфско-телефонската мрежа и врз електричната централа. Овој датум и настан, го означуваат почетокот на вооруженото востание против фашистичките окупатори во Македонија. Секако, тоа важи и за судирите и борбите на Кумановскиот(Козјачкиот и Карадачкиот) и Скопскиот одред(составен од пет диверзантски групи) со бугарската полиција и војска.

Треба да се знае дека отпорот против окупаторите се изразуваше и преку многу други форми и начини, во кои учествуваа членови на КПМ, скоевци и голем број на родољуби од селата и градовите во Македонија. Сите заедно, одлучно и непоколебливо, извршуваа саботажи, диверзантски акции, правеа штрајкови, и на сите можни начини го организираа и бунтуваа македонското население на отпор и борба.

Што денес претставува тој нескршлив отпор и таа славна борба?

Востанието е сведоштво за непомирливоста, отпорот, храброста, херојството и слободарската свест на македонскиот народ. Сведоштво за неговата нескршливост и непобедливост од било кој непријател и окупатор.

Востанието е опомена за недобронамерниците, силниците, моќниците и за секој кој ќе се обиде да го погази дигнитетот, честа и достоинството на Македонците и ќе се обиде да ги понижи, првин окупирајќи ги, а потоа и обидувајќи се да ги асимилира.

Востанието е сеќавање. Сеќавање на храброста, подвизите и победите на народните херои, на носителите на партизански споменици, на сите знајни и незналјни борци, кои ги положија животите за денешната слобода. Сеќавање за болката и ненадоместливите загуби. Сеќавање на самопрегорот и саможртвата.

Востанието е и поттик за секој еден Македонец, толку колку што не има, и за тие што ќе дојдат по нас, напоени со безрезервната љубов кон Македонија, да вложуваме максимални напори за одбрана на се што е македонско – за одбрана и заштита на постигањата и придобивките на НОБ/НОВ, за одбрана на македонското достоинство, за одбрана на скапо платените слобода(национална, социјална), независност и самостојност.

Чест и слава за борците и хероите од Народното востание и НОБ.
Нека ни е честит и вековит празникот 11 октомври 1941 година.

Сотир Костов