INFOMAX.MK

По повеќе од четири месеци блокирање на работењето на државните институции на Босна и Херцеговина, босанските Срби политичари сега го подигнаа нивото. На 10 декември Собранието на Република Српска одржа специјална седница на која ефективно започна процесот на отцепување. Собранието усвои мерки насочени кон одземање на моќта на босанската држава и трасирање на патот за воспоставување паралелни институции во правдата, одбраната, безбедноста и оданочувањето. Ова, по дефиниција, претставува напад врз суверенитетот на земјата.

Во процедурална смисла, Собранието ја задолжи Владата на Република Српска да подготви законска регулатива за постигнување на овие цели во следните шест месеци.

– Додик има за цел да се врати на „оригиналниот Дејтонски договор“
Мапата на патот за отцепување има четири интересни пресврти. Прво, Додик ги дава изјавите за формирање паралелни институции, но ја мести својата политика во враќање на „оригиналниот Дејтонски договор“. Оваа фраза значи дека тој се обидува да го разбие градењето институции во повоена Босна и да ја врати земјата во 1995 година.

Второ, тој зборува за мир додека ефикасно го поткопува. Следејќи го овој потег, им постави стапица на бошњачките политичари. Додека презема чекори кон натамошно поткопување на државата, бошњачките политичари кои зборуваат за зачувување на територијалниот интегритет на земјата со сите расположливи средства се претставени како воини.

Трето, додека Додик го води процесот на поткопување на државниот суверенитет, го пренесува официјалното донесување одлука на Собранието на Република Српска и Владата на ентитетско ниво. Ова колективно одлучување треба да обезбеди изговор за „легитимност“ и исто така, ги става институциите на ентитетско ниво во евиденција официјално инаугурирајќи го процесот на отцепување.

– Меѓународните реакции се критички
Четврто, постои одреден временски период од шест месеци за усвојување на новата легислатива. Набљудувачите размислуваат што значи ова. Постојат две можни објаснувања. Може да биде дека ова е потпора за договарање за лидерот на босанските Срби да се обиде да извлече отстапки од ЕУ. Со други зборови, официјалните претставници на ЕУ може да извршат притисок врз Сараево да понуди отстапки во замена за водачот на босанските Срби да се воздржи од понатамошни чекори.

Друго објаснување е дека Додик ги „тестира водите“ и ги проценува сараевските, американските и европските реакции. Доколку реакциите од Вашингтон и Брисел не бидат со доволно ентузијазам во следните недели, веројатно тој ќе продолжи со чекори кон ефективно отцепување.

– Замрзнат конфликт или отцепување
Ако, поради некоја причина, засега одлучи да го одложи отцепувањето, лидерот на босанските Срби сепак би ја претворил Босна во замрзнат конфликт. Со поткопување на државните институциите и градење на Република Српска, Додик се обидува да покаже дека босанската држава е нефункционална. Со блокирањето на нејзиното функционирање, тој ја претвора политиката на земјата во вечна безизлезна состојба. Со други зборови, како што стојат работите во моментов, изборот што се движи напред е помеѓу лошото и полошото: замрзнат конфликт или отцепување.

Претворањето на Босна во замрзнат конфликт му овозможува на Додик да ја диктира политичката динамика во земјата. Сега кога Босна се повлече од можноста за членство во ЕУ и веројатно нема да се оствари најмалку една деценија, безизлезната состојба дополнително ја попречува целта на земјата за приклучување кон НАТО.

Додека босанските Срби политичари ја поддржаа интеграцијата на земјата во НАТО пред една деценија, ова значително се промени. Сега, јавното противење кон НАТО го дефинира ставот на лидерите на босанските Срби.

Додик, исто така, се обидува да ја претвори Босна во неостварлив кандидат за членство во НАТО. Босанските Срби можат да се потпрат на Србија која во моментов е воено неутрална, но ги зајакнува своите способности. Босанските Хрвати можат да се потпрат на Хрватска која е земја членка на НАТО.

Ова ефикасно значи дека претворањето на Босна во замрзнат конфликт го блокира пристапот на Босна во НАТО и го остава бошњачкото население – клучните шампиони за членство во Алијансата – запоставено.

Пишува Д-р Хамза КАРЧИЌ

[Авторот е доцент на Факултетот за политички науки на Универзитетот во Сараево]