Зголемување на кредитните камати во САД, дали ни се заканува нова светска економска криза?

И покрај фактот што сега има двојно повеќе земји во должнички проблеми отколку во 2015 година, за кои зголемувањето на каматните стапки од страна на Федералните резерви на САД би било студен туш, професорот на Економскиот факултет во Белград, Љубодраг Савиќ не очекува уште една светска економска криза како онаа во 2008 година.

Шефицата на Меѓународниот монетарен фонд (ММФ), Кристалина Георгиева, предупреди дека зголемувањето на референтната каматна стапка во САД може да има значителни последици за земјите со повисоко ниво на долг деноминиран во долари.

Сега ги има двојно повеќе од 2015 година, предупреди таа, оценувајќи дека зголемувањето на каматните стапки од страна на американската централна банка, односно Федералните резерви (ФЕД) може да биде „ладен туш“ за и онака слабото економско закрепнување на одредени земји.

Во декември ММФ прецизираше дека глобалниот долг достигна 226.000 милијарди долари во 2020 година и дека таа година е забележано најголемото едногодишно зголемување на долгот од Втората светска војна. Во меѓувреме, до средината на минатата година тој порасна на околу 300.000 милијарди долари и беше три и пол пати поголем од глобалниот БДП.

Последната вест по дводневната седница на ФЕД е дека по три години мирување, референтната каматна стапка сепак ќе расте, најверојатно во март, кога треба да следи нова седница на американската централна банка. Се очекува тој да биде зголемен за четвртина отсто, а судејќи според реакцијата на шефот на ФЕД, Џером Пауел на прес-конференцијата, тоа не би било единственото зголемување до крајот на годината.

Поради инфлацијата во САД, која во декември изнесуваше седум отсто на годишно ниво и е највисока од 1982 година, ФЕД најави заострување на монетарната политика.

Повисоките камати, секако, значат и поскапо задолжување. Дали тој студен туш на американската централна банка би бил вовед во нова економска криза. Особено што до почетокот на пандемијата светот не ги вкрсти патиштата со онаа од 2008 година?

Савиќ за Спутник изјави дека со зголемувањето на каматите во Америка ќе се зголеми цената на кредитите во долари, односно задолжувањето, но не само тоа. Тој потсетува дека државните обврзници, односно хартиите од вредност се едни од најбезбедните инвестиции, односно заштеди, за чие плаќање државата гарантира.

„Клучните светски инвеститори ќе купуваат американски хартии од вредност, бидејќи поради повисоките каматни стапки ќе можат да заработат повеќе на нив отколку што можат во Европа.

Европа и остатокот од светот ќе одговорат на ова со зголемување на каматните стапки со идеја да се привлечат нови и да се задржат постоечките инвеститори“, објаснува овој економист.

ОН забележуваат дека тоа ќе доведе до корекција на курсот на доларот во однос на еврото и другите валути, што ќе има последици врз цените на енергијата, пред се нафтата и гасот, имајќи предвид дека две третини од нивните набавки се плаќаат во долари.

Тоа секако ќе значи поголем товар за земјите кои се задолжуваат во долари и нивните економии и нема сомнеж, вели тој, дека тоа ќе го турне светот во криза.

Дојде време да се плати цената за тоа што многу земји, за да ја избегнат штетата од пандемијата Ковид 19, испумпаа многу пари во пропаднатата економија со купување на обврзници, посочува Савиќ.

Запрашан дали може да се случи некоја од толку големиот број презадолжени земји да банкротираат, Савиќ рече дека во последно време тоа е нешто што ретко се случува во класична смисла и објаснува зошто.

Затоа што развиениот свет, кој има пари и кој држи и нож и леб во рацете, секогаш наоѓа некој друг интерес во земјата на должникот. Дали е тоа политички интерес, дали е купување на профитен бизнис, дали е експлоатација на редок природен ресурс или преземање на пристаниште или железница.

Во секој случај, во минатото беше земја сама да прогласи банкрот. Во последно време се обидуваме да го избегнеме тоа, но како и да го свртиме, цената по земја должник е подеднакво висока“, истакнува нашиот соговорник.

Тоа го прават моќните земји и на тој начин обезбедуваат влијание и придобивки за себе и за своите компании, а одговорните го губат кредибилитетот, можноста за преговори, а понекогаш и економската, па и политичката независност.

Но, професорот на Економскиот факултет не верува дека ќе дојде до монетарна криза како во 2008 година.

Тој нема дилема дека некои земји сигурно ќе се најдат во економска криза, но не очекува да биде таква светска економска криза. Една од причините зошто мисли така е, како што истакнува, тоа што Кина немала негативни стапки на раст, а таа е, како што истакнува, голем стабилизатор на светската економија.

Share on Facebook

Tweet

Follow us

Save