Петковиќ: Курти носи буре барут во Брисел, опасност за целиот регион

Приштина упорно прави потези кои можат да имаат катастрофални последици за мирот и стабилноста во целиот регион, предупредува Петар Петковиќ, а пренесува српска “Политика”.

Ја пренесуваме неговата колумна во целост:

На три дена пред закажаната средба меѓу претседателот на Србија, Александар Вучиќ, и премиерот на приштинските привремени институции, Албин Курти, не е сигурно што е на дневен ред. Според најавите од Приштина, по вооружените провокации на северот на Косово на 31 јули и одложеното спроведување на одлуката за документите за влез на Космет, како и за регистарските таблички, тамошните власти тврдат дека нема да разговараат за веќе договорени теми. Инцидентите кои станаа белег на владата на Курти го одложија и го направија дијалогот бесмислен, па веќе не е јасно кои теми ќе бидат на маса. Ова е причината поради која венецот на Андриќ не е оптимист пред патувањето во Брисел, иако, барем со зборови, од САД и ЕУ пристигнуваат најави дека тема на средбата ќе биде почеток на формирањето на Унијата на Српските општини, што е предуслов за сите договори.

И покрај очекувањата на западните дипломати, нема голем оптимизам дека ќе има напредок во дијалогот меѓу двете страни. Во четврток, кога треба да се сретнат Вучиќ и Курти, тоа ќе биде прва средба на високо политичко ниво по повеќе од една година, доколку се исклучи неформалната вечера на двајцата со Мирослав Лајчак во Берлин на почетокот на мај. Дипломатот Милисав Паиќ вели дека овој дијалог со години не дава конкретни резултати – Приштина зазема максималистички став дека треба да се постигне договор за меѓусебно признавање, што е апсолутно неприфатливо за Белград. За „Политика“ Паиќ посочува дека на средбата во четврток не е соодветно Вучиќ и Курти да се занимаваат со теми кои треба да бидат на дневен ред на техничките разговори што Лајчак ги води на двете страни.

„Сигурно е дека, доколку воопшто се одржи средбата поради опструкција на Курти, би можело да се разговара и за табличките. Таа тема може да се допре во разговорот бидејќи ваквите активности на Приштина ги загрозуваат мирот и стабилноста во покраината и регионот. Од петте членови на Quinte, најмалку тројца не сакаат да видат зголемување на тензиите. Но, тоа се повеќе или помалку технички прашања кои Приштина ги политизира за да бидат главен предмет на разговорите во Брисел меѓу Вучиќ и Курти“, вели Паиќ и додава дека прашањата како табличките треба да се решаваат на техничко ниво.

Мирослав Лајчак од јули минатата година неуспешно се обидува да ги доведе Вучиќ и Курти на заедничка маса, по што набрзо, во септември 2021 година, избувна кризата со регистарските таблички, која беше решена со средбата меѓу Бесник Бислими и Петар Петковиќ. во Брисел и привремен со шестмесечен аранжман на налепници во октомври. А таа криза беше проследена со барикади и сериозна тензија. Во изминатите години Лајчак закажуваше состаноци само кога нешто конкретно беше на маса за потпишување. Недвосмислено, дијалогот не стигна до степен да биде целосно бесмислен, но по последната криза изгледа, барем според изјавите кои доаѓаат и од Брисел и од Вашингтон, дека се загрижени за тензии.

„Тие го разбраа капацитетот за поширока дестабилизација поради ваквото однесување на Приштина. Тие сфатија дека српскиот народ нема да го прифати она што Приштина се обидува да го наметне и дека е подготвен да се спротивстави на тоа на мирен, целосно демократски начин, вклучително и протести и решеноста на Белград да го заштити српскиот народ“, изјави пратеникот Милован Дрецун за „Политика“. Курти ги отфрла разговорите за конкретни проблеми, особено по ескалацијата на конфликтот на крајот на јули и на секој начин се обидува да ја продлабочи кризата со претворање на вооружените провокации во конфликт. Неговата последна изјава покажува дека нема напредок на повидок. „Ние ризикуваме војна. Путин стои зад Србија. Не би рекол дека ризикот е многу голем бидејќи и ние овде имаме контингент на НАТО, но секако е висок“, истакна Курти.

Директорот на Канцеларијата за Косово и Метохија Петар Петковиќ вели дека Курти во секоја изјава го измислува наводното влијание на Русија затоа што сака не само да го нападне Белград туку и да ги оправда идните нови еднострани и насилни дејствија против српскиот народ во покраината. Петковиќ изрази надеж дека претстојниот дијалог во Брисел ќе биде сфатен сериозно од Приштина – како простор за дипломатски решенија на проблемите на теренот, а не како полигон за уцена и штракање со оружје. За нашиот весник тој наведува дека тоа што Приштина одбива да формира ЗСО укажува дека не ги интересира безбедноста, ниту правата на Србите, туку конфликтите и кризите.

„Недвосмислено е дека властите на привремените институции во Приштина не сакаат дијалог, Советот сака конфликти. Од почетокот на процесот на нормализација на односите, Белград е посветен на дијалогот како единствено средство за мирно решавање на сите отворени прашања. Сепак, Приштина упорно се обидува да запали буре барут во областа на Косово и Метохија и да предизвика криза и конфликти, поради што презема чекори за кои однапред знае дека можат да имаат катастрофални последици за мирот и стабилноста во целиот регион“, вели Петковиќ и додава дека од доаѓањето на Курти биле забележани 212 етнички напади врз власта, што е дури 50 отсто повеќе отколку во периодот пред неа.

И поранешниот вицепремиер на Владата на Србија, Небојша Човиќ, посочува дека не очекува ништо од преговорите во Брисел и дека ќе има лицемерие од сите страни. Тој оценува дека Курти со создавање на конфликтна ситуација всушност се обидува да купи време, Србија да не се врати во состојбата во која беше пред Бриселскиот договор. „Сигурно ќе има хартии на маса, ќе има приказни, ќе има лицемерие од сите можни и невозможни страни, но пред сите прашања, пред какви било разговори е кога вие луѓе ќе го создадете Заедницата на српски општини и тоа како тоа е во таа спогодба до последниот детал предвиден во пропратните акти“, вели Човиќ. Тој додава дека одамна се исполнети условите да се каже – мамевте, договорите веќе не важат, го ресетираме целиот систем.

И покрај се, западните дипломати се чини дека се најоптимисти. Така, американскиот пратеник за Западен Балкан Габриел Ескобар неодамна изјави дека верува оти може да се најде трајно решение за проблемот со регистарските таблички. Тој остави отворено за Белград и Приштина да се договорат во наредниот период, вклучително и средбата на 18 август, токму по ова прашање. Тој нагласи дека треба да се започне дискусија за формирање на ЗСО или модели како тоа да се спроведе и заедницата да биде во согласност со уставот на Косово, иако, како што потсетува Белград, тоа прашање е веќе дефинирано со бриселските договори. Со поканата за потпишување и спроведување, тие мора, рече Ескобар, да започнат дискусии за формирање на ЗСО. Како што изјави, американскиот државен секретар Ентони Блинкен му рекол на Курти кога тој неодамна бил во САД. Десет години по потпишувањето на договорот за негово формирање, САД и ЕУ повторуваат дека заедницата треба да се формира. Ова неодамна го потсети еврокомесарот Џузепе Борељ, кој рече дека формирањето на ЗСО било договорено од двете страни.

„Она што е вознемирувачко е вториот дел од изјавата на Борељ, во кој тој некако си ги мие рацете како Пилат и зборува за тоа дека ЕУ не може да ја натера или принуди приштинската страна конечно да ја формира ЗСО, мислам дека не е во ред што ЕУ има улога на гарант на бриселскиот договор. Договорот од Брисел е единствениот чадор политички договор што е склучен меѓу две партии и ратификуван во покраинскиот парламент во Приштина, затоа тој доби сила на закон, а неговата имплементација, односно неговото неспроведување, мора да биде опфатена со прашањето за владеење на правото и правото“, изјави државниот секретар во МНР, Немања Старовиќ.

Деновите до 18 август, освен политички тензии, се уште се карактеризираат со тензична безбедносна ситуација предизвикана од заканите на Приштина, а кога станува збор за безбедноста, претседателот Вучиќ во среда ќе разговара со генералниот секретар на НАТО Јенс Столтенберг, пред средбата како дел од дијалогот, во Брисел. Столтенберг пред таа средба рече дека „неодамна разговарал со политичкиот врв во Приштина и Белград во врска со тензиите на северот на Косово“. „Сите страни мора да останат смирени, да избегнуваат еднострани дејствија и конструктивно да се вклучат во дијалог, со посредство на ЕУ. Во согласност со мандатот на ОН, мисијата КФОР внимателно ја следи ситуацијата и е подготвена да интервенира доколку е загрозена стабилноста“, рече Столтенберг, со порака дека Северноатлантската алијанса е долгорочен и близок партнер со Србија, дека партнерството се заснова на политички дијалог и практична соработка. , со целосно почитување на државната политика на Србија за воена неутралност. Столтенберг рече и дека НАТО ќе продолжи целосно да го поддржува дијалогот, со посредство на ЕУ.

Меѓутоа, што ако дијалогот во Брисел доживее фијаско и ако, на пример, темата на табелите остане надвор од преговарачката маса? Во тој случај настанува нова криза и неизвесност која би кулминирала на 1 септември. Милисав Паиќ смета дека атмосферата што се создава пред средбата е со цел да се изврши притисок врз Србија да попушти пред очекувањата на Квинта за теми кои се актуелни. „Нема големи услови за сериозен пробив во дипломатијата во дијалогот меѓу Белград и Приштина. Мислам дека, ако ништо не се случи и има фијаско, Курти може да предизвика провокации, користејќи специјални единици за инвазија на северот на Косово и Метохија и во тој случај може да има сериозни проблеми, не само во овој дел на Србија, туку и во регионот“, вели Паиќ. Освен за регистарските таблички и ЗСО, двете страни ќе треба да разговараат и за безбедносната состојба на северот, бидејќи најголеми последици трпат граѓаните на овие четири општини. Во тој контекст ги гледа и неодамнешните пораки и на САД и на ЕУ, за кои клучна цел е сеопфатен договор и дека се отворени за креативни предлози од едната и од другата страна за поединечни теми.

Извор: Политика