Траги-комедија – Радев: Бугарија беше принудена да се приклучи на фашистичката страна, Борис Трети не дозволи депортација на Евреите

Спасувањето на бугарските Евреи и денес продолжува да биде пример за моќта на јавната и политичката енергија посветена на праведна кауза. Во нашата историја засекогаш ќе остане државничката лекција на 43-те пратеници од владиното мнозинство во Народното собрание кои го потпишаа писмото на потпретседателот Димитар Пешев, на достојните водачи на Бугарската православна црква, за активниот јавен став на голем број научни и стручни здруженија, на моралната улога на интелектуалната елита останаа верни на традициите на нашиот народ и земја, изјави претседателот на Бугарија Румен Радев на отворањето на документарната изложба „80 години од спасувањето на бугарските Евреи“.

Нема да го заборавиме придонесот на бугарските Евреи во антифашистичкиот отпор, додаде  тој.

– Откако преживеа две национални катастрофи, Бугарија прави сè што е можно за да не биде вовлечена во друга војна на стариот континент. И покрај притисокот на нацистичка Германија, нашиот народ го отфрла антисемитизмот и распарчен и прогонет го бара патот за дијалог. Меѓутоа, војната и триумфот на нацизмот во Европа одлучија поинаку. Изолирана и загрозена од окупација, Бугарија беше принудена да се приклучи на Тројниот пакт. Изгубената неутралност доведе до усвојување на антиеврејско законодавство, но тоа не го промени односот на нашиот народ кон еврејските пријатели, колеги, соученици – рече шефот на државата.

Тој нагласи дека во овие тешки денови се сеќаваме на големината на историските настани, на причините поради кои нашиот народ го презеде овој невиден чин на спасување на еврејскиот народ во Бугарија.

– Бугарите не ја изневерија својата толеранција и емпатија за страдањата. Нашите дипломати на своите средби нагласуваат дека антиеврејското законодавство наметнато однадвор ќе се применува и во Бугарија, за да се замолчи секој обид за насилен антисемитизам. Комесаријатот за еврејски работи не се наметна на бугарскиот парламент и влада. Хитлер не ја прекрши одлуката на цар Борис да не дозволи депортација на ниту еден бугарски државјанин надвор од границите на Бугарија – категоричен е шефот на државата.

Во тие неверојатни денови на судења, додаде тој, бугарскиот народ и држава издржаа неверојатен тест со огромна историска вредност со тоа што не дозволија ниту еден бугарски Евреин да загине во логорите на смртта или да биде убиен во Бугарија.

– Наша должност е да чуваме и паметиме. Мораме да го одржуваме чист споменот од минатото. Во Бугарија еврејската заедница на крајот на Втората светска војна била побројна отколку пред нејзиниот почеток. Наша должност е да го заштитиме овој морален капитал на нашата земја – рече Радев.

Ние длабоко жалиме за милионите невини жртви на Холокаустот и никогаш нема да ги заборавиме, потенцира претседателот на Бугарија.

– Но, ние исто така не прифаќаме обиди за припишување на вина, кои во најмала рака се манифестација на непочитување кон нашите спасени еврејски сограѓани, како и кон моралниот подвиг на малата Бугарија, додека другите во Европа соработуваа со нацистичките власти.
Денес, 80 години по настаните, невидениот чин на спасување на бугарските Евреи останува наша цврста морална основа во борбата против омразата, ксенофобијата и современите манифестации на антисемитизам, кои повторно го креваат својот глас во Европа. Ви благодариме на сите кои се залагаат за оваа света кауза – додаде Радев.

Бугарската држава вчера и денеска со 50 настани ја одбележува 80 годишнината од спасувањето на 48.000 бугарски Евреи. За прв пат во бугарската јавност се отвори и жешка дебата за потребата Бугарија да га преземе одговорноста за депортацијата, а со тоа и за смртта на 11.343 Евреи од териториите кои, како што тие наведуваат, биле под управа на бугарското кралство.